Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Årgang

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Side 75

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Side 75
GAMLI bærinn á víðivöllum 79 signir og harðir, enda hafði verið vandað til þeirra í upphafi og mikið grjót í þeim. , . Portið á baðstofunni var tiltakanlega hátt, og var baðstofan því liin ágætasta vistarvera. Norðan við „gömlu stofu“ og áföst henni var skemma með þili fram á hlaðið. I henni var geymdur eldiviður. Sunnan við skálann voru einnig tvær skemmur með þili, en sund var á milli þeirra og bæjar- ins. Torfveggur var milli skemmanna, og var í hinni nyrðri geymt kjöt og önnur matvæli, en syðri skemman var fyrir reiðinga og reið- tygi. Þessar skemmur standa enn, nokkuð breyttar, en hafa verið fluttar upp í túnið og færðar saman, svo að enginn veggur er nú á milli þeirra. Mun samt nokkuð mega marka hæð bæjarins af skemmunum. Nokkru fyrir sunnan skemmurnar var hesthús, og þar suður af og nokkru austar var kirkjugarðurinn og kirkjustæðið, en kirkjan var löngu aftekin og hafði verið byggður smiðjukofi á kirkjustæðinu. Kirkjan á Víðivöllum var lögð niður með konungsbréfi 17. maí 1765, en er Pétur prófastur kom að Víðivöllum mundi gamalt fólk eftir að hafa verið þar við kirkju. Til er allnákvæm lýsing síðustu kirkjunn- ar í vísitasíu frá 1757. Hún hefur verið úr torfi, með timburstöfnum og útskornum vindskeiðum. Kórinn var með útbrotum, milligerð milli kórs og kirkju og fjalagólf sums staðar. Þegar smiðjan var rifin, gerði Lilja dálítinn hól úr moldunum, og sést því gjörla staðurinn þar sem kirkjan stóð. Lilja breytti kirkju- garðinum einnig í skrúðgarð, sem rómaður var fyrir fegurð, en hluti hans er nú heimagrafreitur. Með framangreindu sniði var Víðivallabærinn á annað hundrað ár, eða frá 1772 til 1895, að því er ætla má. Hefur hann vafalaust verið í tölu stærstu og reisulegustu torfbæja, enda hafa líklega óvíða verið fleiri hús á einum bæ. Tvær stofur og hin reisulega baðstofa hefur verið óvenjulegt á þeim tíma, en á Víðivöllum liefur fyrrum verið margt fólk í heimili og þörf mikilia húsakynna. Alla tíð hefur þar verið stórt bú og engir kotungar ráðið húsum, en fyrir mun þó hafa komið, að eigendur leigðu hluta jarðarinnar tíma og tíma fólki, sem ekki átti þess kost að eignast eigið jarðnæði. Bærinn sýnir hins vegar merkilegt þróunarstig í íslenzkri bygg- ingarsögu. Þarna sjáum við hvernig burstabærinn verður til úr gamla langhúsinu, skálanum, sem verið hafði fremstur bæjarhúsa, og enn er hann á 19. öld eitt af mestu húsunum á Víðivöllum, þótt mjög sé gengi hans tekið að hraka. Stofan hefur verið sett í annan enda hans og bæjardyrnar hafa hlutáð hann sundur, svo að lengd hans
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.