Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Page 53

BEINAGRINDUR OG BÖKARSPENNSLI
57
En svo merkilegt sem mér þótti að frétta um þennan brottflutning
beina úr Skeljastaðakirkjugarði, þótti mér þó ekki síður forvitnilegt
að frétta af bókarskrauti þar úr garði. Eg tel ólíklegt, að byggð hafi
nokkru sinni risið að nýju í Þjórsárdal inn, þótt ekki sé því að neita,
að yngstu bæjarrústir Skeljasta'ða veki grun um að þar gæti hafa
byggzt að nýju. Þessi bók hefur því að líkindum ekki verið yngri en
frá lokum 11. aldar og getur hafa verið allmiklu eldri. Þótt vitað sé
um bækur á íslandi allt frá tímum Papa er mér ekki kunnugt um, að
fundizt hafi hérlendis leifar svo gamallar bókar.
Athugun á bókarskrautinu hefði e. t. v. getað frætt okkur eitthvað
um aldur bókarinnar og uppruna, og er hörmulegt til þess að vita, að
það skuli komið í glatkistuna, svo sem það er einnig hörmulegt til
þess að vita, að Gauks saga Trandilssonar var aldrei rituð í Mö'ðru-
vallabók eins og til stóð. Þjórsárdalur er furðu fastheldinn á sína
leyndardóma.
Læt ég svo útrætt um þetta beina- og bókamál, en treysti því, að
þær stofnanir og þau ráðuneyti, sem málið er skyldast, láti einskis
ófreistað til þess að hafa upp á bæði beinagrindunum og bókar-
skrauti. Mér húar einhvern veginn ekki sú tilhugsun, að e. t. v. liggi
líkamsleifar höfðingsmannsins Hjalta Skeggjasonar á ruslahaugi úti
á meginlandinu og að þar séu einhversstaðar á flækingi leifar þess
,,eirspennils“ utan af íslandi, sem verið gæti jafnaldri kristins siðar
þar í landi.
ABSTRACT
In his first attempt at a tephrochronological dating of the devastation of the
settlement in Þjórsárdalur in South-Iceland the author reached the conclusion that
the devastation was caused by the Hekla eruption 1300 A. D.
Further tephrochronological studies and increased knowledge of Hekla’s acti-
vity have revaled that the valley was laid waste by Hekla’s first eruption in
historical times, about 1104 A. D.
One of the weightiest evidences produeed by Prof. J. Steffensen against the author’s
first dating of the devastation of Þjórsárdalur was that only 66 skeletons had been
found in the churchyard at SkeljastaSir, the only churchyard in the settlement, and
calculating with a reasonable number of inhabitants in the valley and a reasonable
death rate Steffensen concluded that the habitation there in Christian times, viz.
after 1000 A. D., could hardly have lasted much more than half a century, that is
until about 1060 or so. That date for the abandonment of the valley is certainly
much more close to the correct one than the author’s first dating was. And now it
seems that even the gap between the author’s later dating and Steffensen’s dating
can be explained. Recently it was revealed that a young Icelander, Eiður