Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Page 72

76
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
skammt fyrir framan voru dyr til baðstofu. „Nýja stofa“ var byggð
1772, en það ártal var málað á fjöl yfir dyrunum. Stofan var sunnan
við búrið og sneri frá austri til vesturs og var um 9 álnir á lengd og'
um 6 á breidd. Fremsti hlutinn var þiljaður frá og nefndur forstofa.
í forstofunni var opið eldstæði líkt og arinn, hlaðið úr múrsteini, og
var járnofn, bíleggjari, úr því inn í stofuna. Á honum voru upp-
hleyptar myndir, eins og algengt var um slíka ofna á 17., 18. og 19.
öld í Skandinavíu, enda hefur hann vafalaust verið þaðan kominn.
Þrír gluggar voru til suðurs, einn á forstofunni og tveir á stofunni
sjálfri, og voru gluggatóftirnar mjög djúpar. Allir útveggirnir voru
úr torfi, og sást hvergi í tré utan frá. Mun minna grjót var í þeim
en öðrum veggjum og ekki virtust þeir eins vandaðir, enda voru
þeir farnir að bila, þótt yngri væru taldir. Stofan var grænmáluð,
og var hurðin með stórum og sterkum lömum og stórum lykli, svipað
og á ,,gömlu stofu“.
Þessi stofa hafði upphaflega verið skrifstofa sýslumannsins, en
í seinni tíð var hún helzt höfð fyrir gesti, enda var ávallt mjög gest-
kvæmt á Víðivöllum. Skólapiltar gistu þar oft, og Katrín, móðir Ein-
ars Benediktssonar, svaf þar ævinlega, er hún gisti á Víðivöllum,
sem oft var. Var lokrekkja með laufskurði yfir í norðausturhorni,
norðan við dyrnar.
í forstofunni, milli eldstæðisins og dyranna, var stigi upp á loftið.
Það var pallstigi, gengið fyrst til norðurs upp á pallinn og síðan til
vesturs upp með stofuþilinu. Undir pallinum var smáskot með lítilli
hurð fyrir inn í stofuna, og var hurðin spjaldsett og með upphleyptum
ferhyrningi. Á loftinu voru einungis gluggar á súð.
Eldhúsið var í öftustu bæjarröðinni norðan við baðstofuna. Gengið
var í það til norðurs, þar sem göngin beygðu, enda náði það allmikið
norður fyrir göngin. Framan við dyrnar var allmikil kista í göngun-
um, og á hana settust karlmennirnir, þegar þeir komu frá útiverkum
og höfðu skóskipti. Sérstök hilla var fyrir inniskóna, en útiskór voru
hengdir á snaga. — Þegar komið var inn í eldhúsið urðu fyrst fyrir
stórir pottar, sem hvolfdu við veggina, og voru þeir notaðir við
stórsuðu, slátursuðu og slíkt. Á gólfinu miðju var hlaðinn grjót-
bálkur með fernum hlóðums. Vissu tvennar til norðurs og tilheyrðu
búi Sigurðar Jónatanssonar en hinar vissu til vesturs og tilheyrðu
búi Sigurðar sonar hans. Hlóðirnar voru misstórar, og voru stærri
hlóðirnar hafðar við stórsuðu. Yfir þeim hengu pottarnir í hóböndum,
en í hinum hvíldu pottarnir á hlóðarsteinunum. — Tvö borð eða
bekkir voru í eldhúsinu, og hafði móðir Lilju það, sem stoð 1 norð-