Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1886, Side 82

82
á Hólum. í öðru lagi má sjá það í minnisbók Guð-
brandar biskups, að „a»o 1587 epter áttadag að gjörð-
um reikningi var þetta til lífs heima, kýr 13 og kvíga
að fyrsta kálfi, í eldum kýr 10“; enn má sjá það í
sömu bók, að veturinn 1588 voru heima 15 kýr og
7 naut, 1590 voru heima 16 kýr, 1592 aptur 15 kýr
heima; 1645 voru beima 18 kýr og 1685 voru þær
loks 19; fleiri dæmi hirði jeg eigi að nefna, þótt hægt
væri. Nautatalan er jafnan tiltölulega hærri en kúa-
talan; en yfir 70 naut hafa aldrei verið heima á Hól-
um á vetrum. f að er að vísu kunnugt, að fyr meir
lögðu landsmenn miklu meiri stund á nautarækt en
nú gerist, áttu enda heilar nautahjarðir og beittu naut-
unum eins og gaddhestum á vetrum. 1685 um vorið
voru 51 tvævetur og eldri naut heima á Hólum og 6
veturgömul. Eflaust má fullyrða, að fleiri eða færri
af þessum nautum hafi þó eigi verið heima á Hólum
um veturinn, heldur f fóðrum. Staðurinn átti opt margt
nauta í fóðrum, eða eldum. Guðbrandur biskup getur
þess á einum stað i minnisbók sinni, „að naut staðarins
hafi drepizt úr megurð í eldumí'‘. Ærnar voru þá 216,
sauðir fullorðnir 158 og veturgamlir 176. f>etta stend-
ur allt í nokkurn veginn rjettu hlutfalli við vinnuhjúa-
töluna, þegar þess er gætt, að vinnufólkið hafði svo
margt annað að stunda en vinna fyrir búinu.
Búið heima á Hólum og á útibúunum gat, eins og
auðskilið er, hvergi nærri borið sig eða staðizt þann
kostnað, sem á stólnum hvíldi, því að sá kostnaður var
margur og mikill. pað þurfti að klæða og skæða all-
an fólksfjöldann þar, launa bæði vinnufólki öllu og
embættismönnum, kosta skólann og svo prentsmiðjuna
auk margs og margs fleira. Sem dæmi má nefna enn
eitt það, að siglingarkostnaður biskupsefnanna var
gjarnast borgaður af stólsfje. porlákur Skúlason
fjekk upp í siglingarkostnað isodali, og Gisli forláks-