Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1886, Qupperneq 109

109
manna. Hún er ekki fólgin í því, hve miklu hann
orkar út á við, í mikilleik ytri framkvæmda. Hinir
mestu menn eru opt ekki að þvi skapi afkastamiklir
út í frá. Má vera að mestu mennirnir í þessum bæ
liggi nú sem stendur í gleymsku grafnir. Mannsins
mikilleiki er allur fólginn í sálarkrapti, það er í
krapti hugsunar, siðferðistilfinningar og elsku, og þetta
má finna i lægstu stétt lífsins. Maður, sem hefur litil-
fjörlega iðn og á að vinna fyrir vaxandi tjölskyldu,
er ef til vill í sinni lágu stöðu næmari að skynja,
skarpari að greina, spakari að meta sannanir, einbeitt-
ari til góðra úrræða, og skjótari til bragðs í vandræð-
um en hinn, sem rakað hefur saman auðæfum þekk-
ingarinnar með æfilöngum lestri, og hann hefur meiri
andlegan mikilleik. Margur maður, sem ekki hefur
ferðazt nema fáar bæjarleiðir, skilur manneðlið betur,
hittir á tilgang manna og metur þeirra skapsmuni með
meiri skarpleika en annar, sem ferðazt hefur um viða
veröld og aflað sér orðstírs fyrir frásagnir af fjöl-
mörgum löndum. þ>að er kraptur hugsunarinnar, sem
sýnir mikilleik mannvitsins, og kraptur siðferðis-
tilfinningarinnar, sem sýnir siðgæðismikilleikann, hið
æzta mannlega atgjörvi, hina dýrðlegustu aug-
lýsing guðdómsins. Sá er mestur maður, sem vel-
ur hið rétta með ósigrandi rögg, sá sem stenzt hinar
sárustu freistingar bæði innan frá og utan frá, sá sem
ber hinar þyngstu byrðar með glaðværum hug, sá
sem stilltastur er í storminum og öruggastur gegn æði
og ógnunum, sá sem hefur óbifanlegast traust á sann-
leikanum, á dyggðinni, á guði; og er það þessi mikil-
leiki, sem vill helzt sýnast, eða er líklegastur til að
koma helzt fyrir hjá mönnum í glæsilegri stöðu? Hin
alvörumikla barátta skynseminnar við ástríðurnar, sig-
urvinningar siðferðislegra og trúrækilegra boðorða yfir
óvægilegum og nálega ómótstæðilegum freistingum til