Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1886, Side 125

125
ætlað, að innibyrgja huga sinn í sjálfum sér, heldur
klæða hann í orð og láta hann eiga viðskipti við ann-
ara hugi. Málfærið er eitt af stóryfirburðum vorum
fram yfir dýrið. Vald vort yfir öðrum er ekki svo
mjög fólgið í fjársjóð hugsunarinnar í hugskoti voru,
eins og í gáfu vorri til að framsetja hugsunina. Mað-
ur, sem gæddur er afbragðs sálargáfum, stendur á
mannamótum líkt og tölustafur, sem ekkert gildi het-
ur, ef hann ekki kann orði fyrir sig að koma. Og
ekki hefur maður einungis áhrif á aðra, heldur eflir
hann mjög svo sína eigin vitsmuni, þegar hann fram-
setur hugsun sína skýrt og skarplega.' Vér skiljum
betur sjálfa oss, hugmyndir vorar verða skýrari, ein-
mitt um leið og vér reynum að lýsa þeim vel fyrir
öðrum. Sæti vort í mannfélaginu er og mjög komið
undir orðfæri voru. Aðal-aðgreiningin á svo nefndum
höfðingsmanni og múgamanni er fólgin í þessu, að
múgamaðurinn er búralegur í háttum sinum, og þó
sér í lagi hvað orðfærið snertir; það vantar allt snið
og snoturleik, skýrleik og skerpu. Maður, sem ekki
getur opnað munn sinn, án þess hann brjóti reglur
málsins, án þess að koma upp menntunarleysi sínu
ýmist með bjöguðum eða afkáralegum eða ruddaleg-
um glósum, eða með því að draga myrkva yfir mein-
inguna með ruglingi og ófimleik í framsetningunni,
hann nær ekki því sæti, sem hans upprunalega nátt-
úrugreind hefði getað gefið honum rétt til. Til þess
að geta umgengizt heldri menn verðum vér að tala
sömu tungu og þeir. Og fyrir þessa sök gleðst eg af
því, að málfræði og réttur framburður er kennt við al-
þýðuskólana í þessari borg. þ>etta eru ekki smámun-
ir, ekki heldur óþarfi nokkurri stétt. f essi gáfa opn-
ar mönnum veg til félagslegra hagsmuna, sem aptur
eru mikil skilyrði til framfara. Orðfærið skyldi eng-
inn maður vanrækja, sem mennta vill sjálfan sig.