Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1983, Blaðsíða 87

pilturinn, þar til kom í sjávarmál. Var þá Bjarni kominn á milli kálfsins og
nautanna, og fór pilturinn með nautaflokkinn í sjóinn, en Bjarni sneri móti
kálfinum, og barði framan á nasir honum, svo blaðran sprakk, sem sagt er
að sé milli nasanna á sænautunum, og komst hann þá ekki í sjóinn og leiddi
Bjarni hann heim til sin. Þetta hafði verið kvíga og varð tuttugu marka kýr,
og út af henni var hið besta kúakyn í Breiðuvík lengi fram eftir öldunum."
Saga þessi er einstæð að því leyti, að þar kemur fyrir kúa-
smali, sem einnig gengur úr sjó og í hann aftur, og verður því
að álykta að verið hafi marmennill. Sagan ber mikinn keim af
álfasögum, og sýnir hve mjótt er oft á mununum milli þessara
sagnaflokka. Þarna kemur einnig fyrir hringur í horni nauts-
ins, og minnir það á sögurnar um sækonuna í Höfða.
6) „Sœnaut á Kollaleiru“, Reyðarfirði. Þjóðsögur Sigfúsar Sig-
fússonar, V. bindi, (1. útg.) bls. 74-75. Sögn Jóns Ivarssonar,
Víkingsstöðum, Völlum, 1902.
Dag einn að sumarlagi, þegar þoka lá yfir öllu láglendinu, heyrðust
óvenjuleg öskur og læti í nautunum frá Kollaleiru. Um kvöldið fór nauta-
maður að vitja kúnna, og var þá létt þokunni. „Hann sér þá að öll leiran er
krök af nautum. Voru þar á meðal naut af flestum bæjum, er hann þekkti
vel.“ En þar var líka fjöldi af óþekktum nautum „og voru þau öll dökkgrá
aftur um bak og bóga, en ljósari að neðan. Eitt var þó einkennilegast við
þau, að keppur eða blaðra mikil var fyrir nösum þeirra. Mjög voru nautin
eiguleg að sjá.“ Hann ætlar nú að skilja sveitarnautin frá hinum, en missir
þá allan hópinn í átt til sjávar, og fóru þau ókunnu fyrir. Tekst honum þó að
komast fyrir sveitarnautin og eina af hinum, „og slær til hennar priki, er
hann hélt á og hæfði blöðruna og fossaði þá blóð úr henni.“ Hlupu svo
hinar kýrnar í sjóinn, en þessi stóð eftir, og færði hann hana heim með sér.
„Kýr þessi var lengi síðan bústólpi Kollaleirubóndans. Ó1 hann hvern kálf
undan henni, og eru þaðan hinar góðu kýr Reyðfirðinga og víðar um
Austurland, allar með sænautalit." „Hefði nautamaðurinn eigi náð kúnni,
hefði hann misst allar sveitarkýrnar í sjóinn,“ bætir sagan við.
Þetta er eina sagan sem getur þess að sækýr blandist land-
kúm í hópum og leitist við að trylla þær. Ekki er heldur
kunnugt um að getið sé blóðrásar við sprengingu blöðrunnar í
öðrum sögnum, en hafi kýrnar notað slíka blöðru til öndunar
í sjónum, var það rökrétt ályktun að hún væri blóðrík.
89