Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1971, Page 165

SKRÁNINGARREGLUR BÓKASAFNA
165
Að lokinni Parísarráðstefnunni var haldið áfram samningu hinna nýju ensk-am-
erísku skráningarreglna. Þessar reglur, Anglo-American cataloguing rules, komu
síðan út árið 1967 báðum megin hafs, handarísk útgáfa og hrezk. Þar er að sjálf-
sögðu tekið mið af Parísarreglunum og enn fremur af kenningum Lubetzkys í kaflan-
um um höfuð og raðorð. Kaflinn um bókarlýsingu er hins vegar að verulegu leyti
endurskoðun á reglum Þinghókasafnsins í Washington frá 1949 með ýmsum fyrir-
komulagsbreytingum vegna nýskipunar í sjálfri byggingu reglnanna. Texti útgáfn-
anna, hinnar bandarísku og brezku, er ekki samhljóða að öllu leyti. Þannig bregður
texti bandarísku útgáfunnar t. d. á einum stað lítillega frá frumreglum Parísarráð-
stefnunnar vegna fyrirsjáanlegs kostnaðar og örðugleika við tilteknar breytingar á
skráningarháttum safna í Vesturheimi. Texti brezku útgáfunnar fylgir hins vegar
frumreglunum nálega alveg. í þeim skrifum um þessar nýju reglur, sem hingað hafa
borizt, fær texti hrezku útgáfunnar yfirleitt að flestu leyti betri dóma en texti hinnar
bandarísku.
Hin hrezka útgáfa ensk-amerísku skráningarreglnanna var valin sem meginstoð
við samningu íslenzku reglnanna, og ég hef rakið tildrög þeirra og nokkurn þátt úr
sögu skráningarreglna á síðari árum í þeirri von, að það mætti skýra þetta val. I um-
ræðum þeim, er skráningarnefnd efndi til sl. vor, var að því fundið, hversu veglegt
rúm Parísarreglunum hefði verið fengið í íslenzku skráningarbókinni, og ég vona
einnig, að nú hafi verið bætt að nokkru fyrir þá yfirsjón að skýra það ekki þá þegar
eins og vert var. Eg held, að þegar fjallað verður um höfuð og raðorð í framhaldi
skráningarverksins, hljóti þessar frumreglur að verða hryggurinn í þeim kafla.
4.
í upphafi þessa máls var vikið nokkuð að nauðsyn samræmdrar skráningar. Það
hefði verið rökrétt að leita næst svara við því, hvort gerlegt sé að samræma skrán-
ingarhætti íslenzkra safna, en mér fannst sem auðveldara mundi að meta það, ef fyrst
yrði vikið að skráningarvandanum. Mér sýnist, að þau meginatriði skráningarvand-
ans, sem ég tæpli á, séu öll - að einu undanskildu - þannig vaxin, að samræming ætti
að mega takast, ef vilji safna er fyrir hendi. Eg á þá ekki við, að það sé skilyrðislaus
nauðsyn, að fallizt verði á reglur skráningarnefndar óbreyttar um hvert eitt atriði,
heldur hitt, að skráningarvenjur séu hér svo líkar eða skyldar, að unnt mundi að
hverfa til einnar reglu, sem samkomulag næðist um. Þetta eina atriði, sem algjör
samræming strandar á, er að sjálfsögðu val raðorðs, þegar skráð er á nafn íslenzkra
höfunda eftir 1500. Þar hafa stærstu rannsóknarbókasöfn hér á landi og a. m. k. mörg
helztu almenningsbókasöfn farið mjög ólíkar leiðir hingað til, almenningsbókasöfn
valið skírnarnafn, en rannsóknarbókasöfnin föðurnafn eða ættarnafn sem raðorð.
Þetta atriði er svo fyrirferðarmikið í skráningu í íslenzku safni, að það þarf meira
en góðan vilja til þess að koma þar á einni skipan alls staðar. Samræming þessa at-
riðis mundi kosta svo mikið átak í þeim hinna stærri safna, sem hyrfu frá núverandi
venju sinni, að ekki er líklegt, eins og á stendur, að til þess geti komið. Skynsamleg-