Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1971, Blaðsíða 191

STOFNUNARSÖFN HÁSKÓLA
191
bókfræðiritum, bókum, sem ekki eru beinlínis bundnar námi, tímaritum og öðru efni,
sem ætlað er til abnenns lestrar. í hverri stofnun - en þær geta verið stórar í Banda-
ríkjunum - er nefnd, sem greiðir fyrir og hefur eftirlit með vali á efni, sem kaupa
þarf til stofnunarinnar. Þessi stofnunarnefnd veitir upplýsingar um fjárframlög til
stofnunar og fylgist mánaðarlega með fjárhagsstöðunni. Um nefndina fer og vitneskja
af ýmsu tæi, sem stofnuninni er fengur í. Einn starfsmaður aðalsafns (helzt í inn-
kaupadeild), útnefndur af háskólabókaverði, veitir hvenær sem er vitneskju um fjár-
hagsstöðu stofnunar og óafgreiddar pantanir (28, s. 350).
Fyrrum þegar bókakaupafé var af skornum skammti, ríkti sú venja í Bretlandi að
skipta öllu fénu milli hinna ýmsu stofnana. Bókaval var því eingöngu á vegum há-
skólakennara. Engin samræmd bókaöflunarstefna var möguleg. Þá var aðeins séð fyrir
brýnustu þörfum stofnana. Var lítið reynt að kaupa bækur í þeim greinum, sem ekki
voru kenndar við háskóla að staðaldri, og hið sama gilti, ef engar rannsóknir fóru
fram í greininni. Þó kom fyrir í stórum stofnunum, að kennarar kæmu saman annað
veifið til þess að ræða bókakaup.
Eftir heimsstyrjöldina síðari breyttist þetta. Um leið og framlög til bókakaupa voru
stórlega aukin og vöxtur hljóp í útgáfu prentaðs máls, víkkaði mjög starfssvið inn-
kaupadeilda. Bókaverðir komu á æ nánara samstarfi við kennara. Þar sem enn er
haldið þeim hætti að deila fé niður á stofnanir, eru tilmæli frá stofnun um bókakaup
send aðalsafni, sem annast pantanir. Hlutverk aðalsafns í þessum aðstæðum er aðeins
fólgið í miðlun upplýsinga; ákvarðanir um bókakaup eru teknar í stofnuninni.
A síðustu tímum hafa margir háskólar slakað á hinni fastskorðuðu niðurjöfnun til
stofnana og veitt aðalsafni svigrúm í bókavali. I sumum söfnum panta bókaverðir
aðalsafns að eigin frumkvæði þær bækur, sem augljóslega eru fræðirit. Um önnur
verk, sem vafi leikur á um, eru dýr eða varða ekki beinlínis rannsóknir háskólans, er
leitað ráða hjá kennaraliði.
I nokkrum brezkum háskólum er eftirfarandi tilhögun samvinnu. Einn úr kennara-
liði hverrar stofnunar er tilnefndur sem bókasafnsfulltrúi. Slíkur fulltrúi skal hafa
náið samband við starfsfélaga sína og þann sérfræðing aðalsafns, sem ber ábyrgð á
bókavali þeirrar fræðigreinar, sem stofnunin sinnir. Þessi síðarnefndi sérfræðingur
leitar ráða hjá bókasafnsfulltrúanum, sem getur ráðfært sig við starfsfélaga sína um
kaup á bókum og tímaritum. Fulltrúinn sér einnig um, að allar þær bækur, sem til-
greindar eru í námsskrá stofnunar, séu pantaðar. í hinni fyrrnefndu brezku nefndar-
skýrslu irm háskólabókasöfn er mælt með þessari tilhögun. Þar er litið svo á, að hún
bæti upp hin formlegu tengsl, sem ríkja í brezkum háskólum milli safns og stofnana,
þ. e. bókasafnsnefndir (21, s. 65 og 67).
Eins og fram kemur í þessari ágripskenndu lýsingu á tilhögun bókavals í Banda-
ríkjunum og Bretlandi, hefur sá háttur að jafna niður fé á stofnanir verið algengur í
báðum löndum. En ekki þykir gefa góða raun að beita þessari aðferð stranglega. Um
hana segir svo í hinni brezku nefndarskýrslu: