Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1971, Page 178

178
STOFNUNARSÖFNHÁSKÓLA
háð. Þessir þættir, sem ákvarða mat og val lausna, verða hér raktir að nokkru. Ætti
greinargerð þessi að veita vísbendingu um, hversu margvísleg og flókin skilyrði há-
skólabókasafna geta verið, og minna á, að engin ein lausn er til, sem hæfi öllum
kringumstæðum. Verður hér farið allnáið eftir greinargerð Johns Brandruds um þessi
atriði (6, s. 53-56). Hafa verður þó í huga, að sú samantekt er aðeins ágrip.
Helztu þættir, sem verður að athuga, eru þessir:
a) Markmið háskólabókasafns og þjónustan, sem það lœtur í té. Hér er m. a. átt
við fjárhag safns, bókakost, tækjabúnað, þj ónustustarfsemi, hæfni til að fullnægja
„þörfum“ notenda, tengslin við notendur, menntun og hæfni starfsliðs.
Hugtakið „þörf“ er afstætt. Það er tengt skilningi notenda á þörfum sínum og mark-
miði bókasafnsins. Yfirleitt hafa háskólahókasöfn sett markið of lágt. Hafa þau því
ekki verið nægilega samstiga þróun rannsókna og kennslu. Slík þróun hlýtur að hafa
áhrif á stefnumótun safnanna þannig, að markið verði sett hærra og þj ónustan endur-
bætt, sbr. „hinar nýju kröfur“, sem áður voru nefndar.
b) Stœrð og eðli háskólans.
1. Stærð háskólans.
2. Er hann fyrst og fremst rannsóknarstofnun eða er þyngri áherzla lögð á
kennsluhlutverk hans?
3. Eru byggingar háskólans í hnapp á einu svæði eða eru þær dreifðar um tvö
eða fleiri aðskilin svæði?
4. Er dreifing háskólans að því, er tekur til staðsetningar og starfsemi, skipulögð
þannig, að hinir ýmsu hlutar hans eru í réttri afstöðu hver til annars með til-
liti til starfsemi? Stafar dreifingin aðeins af lélegu skipulagi eða þrengslum?
c) Skipulagsgerð háskólans.
1. Eru háskóladeildir margar eða fáar? Eru stofnanir margar eða fáar?
2. Eru stofnanir aðgreindar og tiltölulega sjálfráðar einingar? Getur skipulags-
gerðin stöðugt lagað sig að þeim breytingum, sem eiga sér stað, þegar ný
tengsl myndast milli fræðigreina þvert á hina venjulegu skiptingu í stofnanir
og deildir?
3. Er kennsla aðskilin frá rannsóknarstarfsemi, eða er þetta tvennt í nánum
tengslum? Eru t. d. vandamál lestrarrýmis leyst sér fyrir stúdenta og sér fyrir
kennara?
d) Vinnuaðferðir og vinnuvenjur. Vinnuaðferðir kennara og stúdenta hafa mikil
áhrif á mat lausna. Eru kennsluhættir t. d. þannig, að gert sé ráð fyrir mikilli sjálf-
stæðri vinnu stúdenta á bókasöfnum? Hvernig er vinnuaðstaða kennara á stofnunum?
Fer kennsla þar fram? Mætti og spyrja, í hve ríkunr mæli endurbætt bókasafnsþjón-
usta geti breytt þessum aðferðum. Hversu margir kennarar eða vísindamenn kysu t. d.
fremur að vinna í aðalsafni en stofnun sinni, ef þeir hefðu fullnægjandi þægindi, t. d.
vinnuherbergi með síma og ritvél, fundaherbergi, ef til vill einnig herbergi fyrir
viðræðuæfingar, aðgang að nauðsynlegum tækjum og frjálsan aðgang að bóka-
kosti?