Skinfaxi - 01.12.1935, Blaðsíða 15

SKINFAXI
95
Ófyrirgefanlegt væri það einnig, að ganga orðalaust
fram hjá hinum næsta auðugu og fjölskrúðugu bók-
menntum vorum frá síðustu hundrað árum. Eðlilega
er þar ekki allt þungt á gullvog gagnrýninnar. En
mikla andans auðlegð og fegurð er að finna i ritum
liöfuðskálda vorra frá þeirri tíð, hvort lieldur er í
bundnu máli eða óbundnu. Þörf gerist eigi að þylja
nöfn þeirra; þau munu ykkur öllum i fersku minni.
Það eitl er víst, að stórt rjóður yrði böggvið i skóg-
lendi bókmennta vorra, ef bið bezta, sem þær liafa
augazt að á síðustu hundrað árum, væri brott num-
ið. Arfleifð vor bin islenzka yrði fyrir það stórum
fáskrúðugri og fátækari.
En íslenzk arfleifð vor er ofin fleiri þáttum. For-
feður vorir voru brautryðjendur þjóðfrelsis og lýð-
ræðis. í merkilegri ritgerð um stjórnarskipun og lög
lýðveldisins íslenzka kemst prófessor Ólafur Lárus-
son, sem er þeim hnútum manna kunnugastur, svo
að orði: „íslendingar hinir fornu iiafa reist sér veg-
legan minnisvarða einnig þar sem er löggjöf þeirra“.
(Tímarit Þjóðræknisfélagsins, 1930). Trúin á mann-
gildið og' virðingin fyrir einstaklingnum, grundvall-
ar-atriði í lífsskoðun forfeðra vorra, eru skráð ljósu
letri í löggjöf þcirra. Að stjórnfrelsislegum og félags-
legum þroska voru þeir langt á undan samtíð sinni.
Ilér er sannarlega um merkilegan menningararf að
ræða. En nokkur ábyrgð fylgir þvi einnig, að vera
arftakar þessara „frumherja frelsis“. Umhugsunin um
það ætti að hvetja oss til drengilegrar og frjósamrar
þátttöku í þjóðfélagsmálum.
Ekki er þess að dyljast, að í orðsins lisl hefir ís-
lenzk listhneigð lengstum fundið sér frumrás og hæf-
an búning á liðnum öldum. Sérfræðingar í tónmennt
lialda því samt fram, að myndazt liafi „sérstæður
íslenzkur still í alþýðusöng“ (Emil Tlioroddsen).
Hljómlist, í viðtækari og æðri merkingu þess orðs,