Tímarit kaupfjelaganna - 01.01.1897, Síða 63

57
því það færir stöðugt út kvíarnar. En samt munuð þjer sj á,
að enn er þó langt í land, úr því það er ekki einu sinni helm-
ingurinn af dönskum kaupfjelögum, sem er genginn í samband-
ið, og þau fjelög, sem í þvi eru, kaupa ekki hebninginn af
vörum sínum gegnum það. Það er líklegt, að vörukaup sam-
bandsfjel. á þessu ári nái 5 milj. kr., en vörukaup allra fje-
laganna til samans era að minnsta kosti 25 milj. kr. Og þegar
nú þess er gætt, að fjelög þessi fjölga einlægt mjög mikið, þá
er auðsjeð, að við erum eiginlega að byi-ja.*
Það era vitanlega ekki margir, sem efast um, að ef öll
kaupfjelögin gjörðu aðalinnkaup sín í fjelagi, þáværi það vafa-
laus hagnaður fyrir hvert eitt einasta af þeim. Hvers vegna
gjöra þau það þá ekki? Náttúrlega eru margar ástæður til
þess; en jeg get ekki sjeð, að nein þeirra sje á rökum byggð.
Samt er jeg glaður yfir einu, og það er, að beztu fjelögin og
þau, sem bezt er stjórnað, eru í sambandsfjelaginu, ogsýuaþví
mest trúlyndi; því orsökin til þess að fjelögin ekki hafa gengið
í sambandið er ekki sú, að sambandsfjelagið hafi ekki reynzt.
fullviðunanlega í starfi sínu. Langt er frá að jeg segi, að ekki
sjeu gallar á þvi, og þeir ef til vill margii- og stórir. En þótt
það væri alfullkomið, mundu alls ekki öll kaupfjelögin ganga
í það. Þau eru nokkur, sem ekki gjörðu það, þótt þau sæju
sjer talsverðan hagnað i þvi. — En það er málefni, sem jeg
kæri mig ekki um að fara nánar út í.
Það, sem þegar er safnað af samlagsfje til sambandsins,
nemur 184 þús. lu\, og af þvl er innborgað 138,500 kr. Vara-
sjóðurinn er kominn upp í 92360 kr. — Auk þess hafa ein-
stakir menn lagt inn í sambandsfjelagið ca. 200,000 kr. og
bankalán höfum við 70,000 kr.
En af þessu er bundið í vöruforða og dauðum munum fje-
lagsins ca. 330,000 kr. og svo þurfum við stöðugt að lána
kaupfjelögum nál. 150,000 kr. Þess vegna er ekki nema 100
*) Þetta er sýnishorn af útbreiðslu kaupfjelagsskaparins i Dan-
mörku. Arið 1895 var talið að i kaupfjelögunum í Danmörku öllum
til samans væri um 85,000 fjelagsmanna. Pó er „samlagsu-hreifing-
in, sem er af samskonar toga spunnin og byggð á sama „prinsipiu,
miklu fjölmennari. Er mselt, að tala kaupfjelagsmanna sje hverfandi
i sambandi við tölu þeirra, sem taka þátt i mjólkursamlagshúsunum
(sbr. Timarit kaupfjel. I. bls. 64—65). P. J.