Andvari

Årgang

Andvari - 01.10.1962, Side 10

Andvari - 01.10.1962, Side 10
248 KTUSTJÁN ELDJÁRN ANDVARI fögrum morgni að koma út úr bæjardyr- unum og heilsa þeirri fjalladýrð, sem viS lilasti. Beint við bæjardyrunum horfir Hekla sjálf hinum megin Þjórsár, án þess nokkurt leiti beri á milli, ofar er Valafell og enn fleiri tigin fjöll. Til bægri i átt til Stangar eru grösugar hlíðar fjallsins, en til vinstri sér í svartan bakka Hólaklifs rétt fyrir innan bæinn. En í tungunni fram af hlaðinu er ræktað tún og tún- garður þvert fyrir neðan milli giljanna, að baki bæjarins er svo brött brekka með liömrum efst, þar sem hrafninn verpur. Við göngum inn um bæjardyrnar. Þar er skuggsýnt, - - það var ekki birtunni fyrir að fara í gömlu íslenzku húsunum, þar sem cngir voru gluggar og bjargast varð við glætuna niður um ljórann. I sí- felldu rökkri og reyk frá opnum eldstæð- um þessara húsa hafa menn þó unnið hin vandasömustu nostursvcrk, konur ófu bönd í spjöldum, skrifarar sátu við að rita og lýsa hinar frægu skinnbækur, sem nú cru skoðaðar við kvarzlampaljós. En þetta cr útúrdúr — við erum stödd í bæn- um í Gjáskógum, og þar hafa víst aldrei verið skrifaðar bækur. Okkur birtir fyrir augum, og við sjáum að við erum stödd í aflöngum skála, sæmilegu húsi, 14—15 m að lengd. Gólfið er svart af viðarkola- ösku, en á miðju gólfi er eldstæði. Elér hafa menn getað látið gera sér eld að baka sig við, en einkum hefur þctta hús verið svefnhús heimilisfólks og með báðum veggjum liafa verið hvílurúm manna. Af vesturenda skálans sjáurn við að dyr ganga til stofu. Hún er miklu minna hús en skálinn, aðeins 6 metra löng og röskir þrír metrar á breidd, en hún er þokkalegt hús með troðnu gólfi og setbekkjum mjó- um úr timbri við báða langveggi. í stof- unni hefur fólkið setið við vinnu sína á vetrum, við flöktandi glætuna frá fífu- kveik í flatri steinkolu. Hér hafa verið kveðin kvæði og sögur sagðar um hreysti- verk fyrri tíðar manna. Því ekki það, en hitt er þó enn vissara, að hér hefur verið mikið spunnið og ofið, enda finnst hér í gólfi snældusnúður og kljásteinar all- margir, og þetta hús hefur einkum vcrið ríki kvennanna, því að ekkert sérstakt eldhús er á þessurn bæ, en matseld hefur farið fram hér í stofunni. I horni við innri gafl eru hlóðir, með ösku mikilli í og steinum til að bagræða eldi og eldi- við og til að skorða potta. Líkast til hefur þeim einhvern tíma súrnað i augum, sem á bekkjunum sátu, meðan eldakona bjástr- aði að starfi sínu við stóna. Þetta voru aðalhús bæjarins, þessi tvö langhús, sem standa hvort af annars enda. En fleiri vistarverur eru í þessum híbýl- um. Á bakvegg skála eru tvennar dyr að litlum húsum, sem reist eru að baki og þvert á aÖalhúsið. Annað þeirra er búr og þekkist auðveldlega á því, að þar hefur verið jarðkerald í gólfi, skyrsár, sem að nokkru var grafinn niður í gólfið, og er slíkt fyrirkomulag alkunna úr fornöld og reyndar einnig miklu síðar á tímum. En sárinn er aðeins einn og ekki vonum stærri, hér hefur sennilega ekki verið margt fólk í heimili og ekki þurft að safna miklum vetrarforða eins og á stórbýlun- um. Hitt afhýsið er mjög mjótt, og grafin renna eða skurður fram með öðrum lang- vegg og hefur útrás á hliðveggnum inni við gafl. Þetta hefur verið kamar, og þótt heimilisfólkið væri ekki margt hefur því þótt sjálfsagt að í þessu húsi væru set- ur svo rúmgóðar, að fleiri en einn gætu gengiÖ þangað í senn til samlætis og skemmtunar, meðan þeir gegndu öðrum erindum. 4 Þá er lýst lúbýlakostinum í Gjáskógum og nútímamaðurinn spyr: Ilve stór er íbúðin? Mundi þetta samsvara þremur herbergjum og eldhúsi á vorum dögutn? Gólfrýmið a 1:11 er um 90 fermctrar, eigum
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.