Andvari - 01.10.1962, Blaðsíða 77

ANDVARI
HÓMER OG HÓMERSÞÝÐINGAR
315
hann hefði átt að gera. Hann gerði enga
tilraun til að leysa kviðurnar upp í ein-
stök upprunalega sjálfstæð kvæði. Hins
vegar kom hinn gamli og ágæti kennari
Wolfs, Christian Gottloh Heyne, fram
með þá snjöllu kenningu í athugasemd-
um sínum við 24. þátt Ilionskviðu í út-
gáfu sinni á Ilíonskviðu 1802, að Ilíons-
kviða væri safn forníónskra kvæða, sem
óviðjafnanlegur skáldsnillingur hefði
síðan steypt saman í eina listræna heild
með því að hagnýta sér sögnina um reiði
Akkillesar sem e. k. safngler, kjarna, sem
allt annað efni skipaðist um á listrænan
hátt.
Þess hefði mátt geta, að tveir af próf-
essorum Kaupmannahafnarháskóla í klass-
ískum fræðum um daga Sveinhjarnar
voru nemendur Heynes, þ. e. a. s. N. I.
Schow og Fr. Múnter, síðar biskup á
Sjálandi.
En rætur þeirrar kenningar, að höf-
undur Ilómerskviðna sé ekki einn, held-
ur séu þeir margir, má rekja aftur til
fornaldar. Praeses hefur réttilega drepið
á fyrirrennara Wolfs, þá d’Aubignac,
Herder, Wood og Heyne, en hins vegar
hefur hann ekki látið þess getið, að
vitneskjan um það, að uppi voru kenn-
ingar í fornöld um marga höfunda Hóm-
erskviðna, varð til þess að hvetja Wolf
til að fara inn á þá braut, sem hann
greinir frá í Prolegomena. Ritið, sem
kom Wolf á sporið í þessu efni, hefur
praeses láðst að minnast á, en það var
scholia eða hinar fornu skýringar með
því handriti Ilíonskviðu, sem nefnist
Codex Venetus A. Handrit þetta er frá
10. öld, varðveitt í San Marco-bókasafn-
inu í Feneyjum. Á handriti þessu er ekki
einungis öll Uíonskviða, heldur einnig
inngangur og skýringar, svo nefnd scholia.
Scholia þessa hirti Villoison fyrst á prenti
1788. Var það mikill merkisviðburður í
sögu Hómersrannsókna. Þcirrar vitneskju,
sem menn fram að þeim tíma höfðu haft
urn Hómersrannsóknir lærdómsmann-
anna í Alexandríu á 3. og 2. öld f. Kr.
b., höfðu þeir aflað sér í óljósri og oft
brenglaðri mynd úr hinum umfangs-
miklu skýringum Evstathíusar biskups í
Þessalóníku á 12. öld, sem hann samdi
við Hómerskviður. Skýringar þessar
höfðu verið prentaðar þegar á 16. öld.
Gætir áhrifa þeirra síðan mjög á allar
skýringar, sem menn sömdu við kviður
Hómers, unz Villoison gaf út skýring-
arnar, sem fylgja Codex Venctus A af
Ilíonskviðu. Skýringar þessar eiga að
stofni til rót sína að rekja til lærdóms-
mannanna í Alexandríu. Þessurn þraut-
þjálfuðu fornu málfræðingum og gagn-
rýnendum gat ekki dulizt ýmislegt mis-
ræmi og mótsagnir í Plómerskviðum. Að
vísu vildu þeir ekki víkja frá þeirri skoð-
un, að höfundur Ilíons- og Odvsseifs-
kviðu hefði upphaflega verið einn, þ. e.
Flómer, en misræmið og mótsagnirnar í
kviðunum skýrðu þeir á þessa leið:
Hómer, sein aldrei minnist á skrift cða
skriftarkunnáttu, hefur heldur ekki
kunnað að skrifa. í langri munnlegri
geymd hefur hin upphaflega mynd
Flómerskviðna brenglazt á marga lund
og innbyrðisröð kvæðanna raskazt. Loks
hafi svo Peisistratos einvaldi í Aþenu á
6. öld safnað saman hinum dreifðu hetju-
ljóðum Hómers og komið endanlegri
skipan á þau. En þessi scholia eða fornu
skýringar, sem Villoison gaf út 1788,
mörkuðu einnig að öðru ‘leyti tímamót
í Hómersrannsóknum síðari tíma. Með
útgáfu þeirra var nú í fyrsta skipti um
langan aldur unnt að leggja rétta mcrk-
ingu í ýmis orð í Hómerskviðum, scm
höfðu ekki verið skýrð til þessa eða
höfðu þá vcrið algerlega misskilin.
Samt á Flómersgagnrýni síðari alda
ekki beinlínis rætur að rekja uppruna-
lega til þessara fornu hugmynda Aristar-