Andvari - 01.01.2001, Blaðsíða 10

8
GUNNAR STEFÁNSSON
ANDVARI
lýðrœðis á tímum hnattvœðingar, sem hefur að geyma átta greinar eftir kunna
erlenda fræðimenn í félagsvísindum um ýmsar pólitískar og samfélagslegar
hliðar þessara mála. Er það gott innlegg í umræðuna.
I fljótu bragði er í því fólgin nokkur þversögn, að um hinn vestræna heim
setur einkahyggja og neyslugræðgi æ meiri svip á allan hugsunarhátt, en
samtímis blasa við rofin landamerki, æ meira návígi allra svo að hugtak eins
og heimsþorpið kemur efst í huga. Einangrunin er að vísu rofin, en samt
reynist hver einstakur æ einangraðri í sinni neyslu sem á að knýja hjól efna-
hagslífsins með sífellt meiri hraða. Hvemig ber að skilja þetta? Það skyldi nú
ekki vera að það sé bara hið alþjóðlega auðvald sem stýrir þessum kór sem
hefur frelsi einstaklingsins að yfirvarpi, frelsið til að kaupa meira af hlutum
sem honum er innrætt af mikilli lævísi að hann þurfi á að halda?
Alþjóðavæðingin er ekki síst í því fólgin að alþjóðlegar fyrirtækjasam-
steypur spenna hnöttinn örmum. Efnahagslegar ákvarðanir sem teknar eru í
reykmettuðum skrifstofum forstjóra hinna stærstu fyrirtækja hafa áhrif um
allan heim. Og þessir menn eru svo voldugir að þeir setja kjömum leiðtogum
ríkjanna kosti. I formála fyrrnefndrar bókar, Framtíð lýðræðis, er vitnað í
franskan félagsfræðing sem hefur orðað hið svonefnda TINA-lögmál. Það
merkir upp á ensku There Is No Alternativ, en slíkt kallast raunar nauðhyggja
á voru máli. Samkvæmt því fer best á „að stjórnmálamenn afsali sér sem
mestum völdum og láti sér nægja að afgreiða lagafrumvörp sem frumkvöðl-
ar í viðskiptalífinu hafa sjálfir samið með það fyrir augum að tryggja vöxt til-
tekinna fyrirtækja?1 Hér má enn spyrja hvort hagur alls almennings fari
saman við hag fyrirtækjasamsteypanna. Er það ekki þeim hagkvæmast að
hafa starfsemi sína í löndum þar sem réttindi og kjör verkafólks eru lökust og
tilkostnaður því minnstur?
En einhvem veginn hefur það ekki gengið alltof vel að telja fólki trú um að
hnattvæðingin sé allra meina bót, að hagur almennings fari saman við hags-
muni alþjóðlegs auðvalds. Og það grefur um sig vantrú á að fulltrúalýðræðið,
verk hinna kjömu leiðtoga, þjóni hagsmunum þeirra sem höllum fæti standa í
samfélaginu. Er þessi alþjóðavæðing ekki meðal annars samsæri hinna ríku
gegn þeim fátæku? Það er þessi hugsun sem virðist vaka fyrir þeim hópum
sem safnast saman til mótmæla þegar leiðtogar ríkra iðnríkja og fjármálajöfr-
ar heimsins koma til fundar að ráða ráðum sínum. A liðnu sumri var slíkur
fundur haldinn í borginni Genúa á Ítalíu. Þá kom til alvarlegustu átaka og
óeirða sem orðið hafa við þess háttar þing hingað til.
Að þessu víkur Magnús Ami Magnússon, sem mun vera bæði heimspek-
ingur og hagfræðingur að mennt, í pistli 24. júlí 2001 á vefritinu Kreml.
Hann ræðir um atburðina í Genúa og segir að framganga andófsmanna hafi
bent til að nokkur hópur fólks sé að verða tilbúinn að rjúfa þá sátt sem verið
hefur um stjómarfar fulltrúalýðræðisins á Vesturlöndum síðustu fimmtíu árin