Andvari - 01.01.2001, Page 148

146
ÁSTRÁÐUR EYSTEINSSON
ANDVARI
verður nálægð. Helga bendir á að við þessar aðstæður brjótist „hið fant-
astíska" fram í texta Svövu og þá gjaman þegar lýst er „tilfærslu frá einu
sviði til annars, t. a. m. brúðkaupi eða flutningi í nýtt hús.“2 Ein tegund ferða-
laga í verkum Svövu er einmitt slíkar tilfærslur, sem stundum birtast á íburð-
armikinn og íronískan hátt sem „þroskavígsla“, eða það sem á erlendum
málum er gjaman tilgreint með hugtaki sem einmitt sameinar helgisið og
ferð, sbr. „rite of passage“ á ensku.
Þessi brotalína, sem stundum liggur á milli kynjanna í sögum Svövu,
gengur líka eins og steypusprunga eftir jarðskjálfta þvert í gegnum hið kyn-
bundna hlutverk. Þessi brotalína felst m. a. í mótsögn helgisiðarins, rítúals-
ins, því að innleiðslan, vígslan (sem oft er jafnframt, eins og Svava dregur
fram, innilokun) felst í atburði sem á að vera einstakur fyrir einstaklinginn,
ferð yfir landamæri, einu er lokið og annað tekur við, en þessi lífsfærsla er
jafnframt endurtekin athöfn, sameiginleg félagsleg frásögn; staðfesting á því
að við erum saman, á sama stað, án þess að spurt sé hver þessi „við“ eru.
Andóf Svövu gegn innleiðslunni birtist stundum í ýktum skilningi hinnar
einstöku reynslu og þá er það ekki einungis fantasían sem sprettur úr brotinu,
sárinu sem opnast, heldur stundum býsna róttækur húmor, jafnvel enn skæð-
ari en sú kímni sem felst í flutningi Búlandstinds inn á reykvískt stofugólf.
Eftir að hafa komist yfir áfallið sem lýsing Svövu í eftirfarandi tilvitnun
veldur, hnykkir manni enn við ítrekaðan lestur á síðustu orðunum. Hér segir
af brúðinni í sögunni „Gefið hvort öðru ...“. Beðið hefur verið um hönd
hennar og nú líður að giftingunni:
Hún opnaði efstu skúffuna í snyrtiborðinu og tók þaðan öxi. Öxina bar hún upp að birt-
unni og íhugul á svip renndi hún fingri yfir eggina. Síðan lagði hún aðra hönd á plastdúk-
inn, með hinni hóf hún öxina á loft, miðaði, og með snöggu átaki hjó hún af sér höndina.
Ekki var laust við að hún fyndi til nokkurs stolts þegar hún virti fyrir sér handbragð sitt.
Þetta var snyrtilega gert, furðusnyrtilega er þess var gætt að hún hafði aldrei gert þetta
áður. (GH 10)
IV
Öxi í snyrtiborðsskúffu, orðið „handbragð“ og umsögnin um frumleika þessa
gjörnings valda því að óhugnaður og kímni renna hér saman á býsna áleitinn
hátt. Eins og oftar leitar lestrarreynslan að hliðstæðri textasmíð, maður hugs-
ar til Samuels Beckett, Angelu Carter, o.s.frv., en handbragð Svövu er, svei-
mérþá, einstakt og óviðjafnanlegt. Konan í sögunni verður gerandi, þó að það
kosti sitt: fórnin verður ekki umflúin. I sögunni „Krabbadýr, brúðkaup, and-
lát“ (í Veizlu undir grjótvegg) er gerandinn hinsvegar lesandi. Einnig þar er
brúðkaup framundan og stúlkan veit að það fer fram á dánardægri hennar;