Andvari - 01.01.2008, Page 10

8
GUNNAR STEFÁNSSON
ANDVARI
Það varð ekki framhald á afskiptum Sigurbjörns af þjóðmálum. Menntun
presta og síðar forusta þjóðkirkjunnar varð meginvettvangur hans. Eftir að
hafa gegnt kennslustarfi við guðfræðideild Háskóla íslands hálfan annan
áratug var Sigurbjörn kjörinn biskup íslands 1959 og gegndi því embætti til
1981. í vitund þjóðarinnar lyfti hann þessu embætti upp yfir hina formlegu
stöðu þess, hann varð í margra augum Biskupinn meðan hann lifði. Þarna
var ekki aðeins um að ræða forustu fyrir ákveðinni opinberri stofnun eins
og þjóðkirkjan er, heldur varð Sigurbjörn biskup sterkasti málsvari kristinnar
trúar í samtímanum. Hér komu til yfirburðir hans sem prédikara sem voru
alveg efalausir. Hann náði athygli þjóðarinnar, jafnt staðfastra trúmanna og
hinna sem veikari voru í trúnni en skynjuðu þó hve gildan þátt kristindóm-
urinn á í menningu þjóðarinnar og hve miklu skipti að málstaður hans fengi
að njóta sín í þjóðlífinu.
*
Um Sigurbjörn Einarsson hefur ýmislegt verið ritað. Sigurður A. Magnússon
samdi ævisögu hans, Sigurbjörn biskup, sem út kom 1988. Þetta er efnismikil
bók og fróðleg, rekur feril biskups glöggt og skilmerkilega, frá sjónarhóli
náins samferðamanns og aðdáanda frá ungum aldri. Um prédikunarstarf
Sigurbjörns má sérstaklega benda á grein eftir Pál Skúlason prófessor í heim-
speki, „Kennimaður kristninnar“, sem prentuð er í afmælisriti biskups, með
úrvali úr ritum hans, Coram Deo - fyrir augliti Guðs, 1981 (endurprentuð í
geinasafni Páls, Pœlingum, 1987).
Það er meginviðfangsefni Páls Skúlasonar að lýsa því hvernig Sigurbjörn
talar máli kristninnar á tímum víðtækrar afkristnunar og afhelgunar sam-
félagsins. Kirkjan hefur smám saman misst ítök sín í þjóðfélaginu. Trúin á
Guð hefur með sama hætti þokað úr almennri umræðu, hún er talin einka-
mál og kristinn boðskapur litinn hornauga, jafnvel kristilegt siðferði, eins og
æ oftar kemur fram í umræðunni. Það gerðist að vísu ekki fyrr en á síðustu
æviárum Sigurbjörns að tekið var að amast við kristnum boðskap í uppeldi, í
barnaskólum og leikskólum. - Páll rekur í grein sinni, með tilvísun til nýguð-
fræðinnar fyrrnefndu, að margir guðfræðingar hafi brugðið á það ráð í eina
tíð að reyna að laga hina kristnu kenningu að þeirri afhelgun veraldarinnar
sem þeir stóðu frammi fyrir:
í heimi án helgidóma þar sem allt á að lúta valdi mannsins, eða þar sem allt á að vera
útskýranlegt, rekjanlegt eftir leiðum mannlegrar rökvísi, sáu þeir ekkert pláss fyrir
leyndardóma trúarinnar, engan stað fyrir Jesú sem eiginlegan og sannan son Guðs,
sendan í heiminn til að líða fyrir syndir manna og frelsa þá úr viðjum hins illa. Kristin
kenning skyldi öll vera í samræmi við hina bjartsýnu trú manna á eigin getu til að leysa
öll vandamál og allar gátur. Allt tal um fráhvarf mannsins frá Guði, villu mannsins og