Andvari - 01.01.2008, Blaðsíða 96

94
GUÐMUNDUR ANDRI THORSSON
ANDVARI
allra jarða“ í blóði sér. Er þetta ástarljóð? Ávarpar skáldið hér músu sína? Er
þetta hin tilbúna Beatrís Steins Steinars sem hér birtist okkur? Það er hæpið.
Hún er meira eins og draugur. Hér er lífvana kvenpersóna ávörpuð sem speglar
sig blóðlaus og föl í köldum og annarlegum óði skáldsins; hún virðist í senn
stödd í ljóði hans og fyrir utan það, hún grúfir einhvern veginn yfir því, virðist
ríkja yfir því og vera inni í því, vegna þess að hún býr „á bak við hugsun mína“.
Fyrsta erindið einkennist af lífleysi, annarleika og kulda en næsta erindi er á
hinn bóginn þrungið einhvers konar lífi - kannski ekki góðu lífi en þar er - að
minnsta kosti að finna blakka dýrð heimsins sem myndar andstæðu við fölan
litinn í fyrsta erindi. I fyrsta erindi er lamandi nálægð - það hreyfist „til þín“ en
í öðru erindi er athöfn sem beinist „frá mér“. Og lokalínan má kannski segja að
sé „til mín“. Ljóðið er allt umlukið slíku rökkri að erfitt er að sjá til í því en það
virðist samt sem áður fjalla um nokkurs konar endurlausn undan „henni“ sem
speglar sig í hugsun og köldum og annarlegum óði skáldsins; endurfæðingu frá
blóðleysi til blóðs, til blakkrar dýrðar heimsins frá fölum kulda, til jódyns frá
húmi langrar nætur - til jarðarinnar og til ljóðsins.
Og loks þegar skáldið hefur endurskapað sig í ljóði sínu - þar sem það er
aðeins til - þá getur hann snúið huga sínum á ný til upphafsins - „til þín“
- þaðan sem ferðinni var heitið. Og er þetta þá ástarljóð? I raun og veru ekki:
nærtækara er að líta svo á að hér yrki skáldið til hinnar fjarverandi móður;
skortinn á móðurástinni í frumbernsku sem skáldið „ber [...] að sjálfsögðu
óbrigðult rnerki" eins og segir í Undirskrift.
III
Gunnar Eyjólfsson leikari hefur sagt frá því þegar hann og aðrir skátar úr
Keflavík gengu árið 1938 til Herdísarvíkur frá Krýsuvík í þeirri von að koma
auga á mesta skáld Islands Einar Benediktsson en áður en haldið var af stað
las skátaforinginn Helgi S. Jónsson kvæðið Útsœ fyrir drengina.5 Þegar þang-
að var komið sat skáldið úti undir húsvegg og lotningarfullur hópur drengj-
anna safnaðist að honum. Skáldið spyr hverjir séu á ferð og fær þau svör að
hér séu komnir skátar út Keflavík.
Þá spyr Einar: „Er Steinn Steinarr í hópnum?“
Og varð fyrir miklum vonbrigðum þegar hann komst að raun um að svo
væri ekki. Seinna komst Gunnar að því að Einar Benediktsson var alltaf að
bíða eftir Steini Steinarr. Hann leit á hann sem arftaka sinn.
Raunar hafði Steinn farið á fund Einars Benediktssonar með Magnúsi Á.
Árnasyni málara nokkrum árum fyrr en sú heimsókn mun hafa endað með
ósköpum eftir að þeim Steini og Einari virðist hafa lent saman þegar Magnús
fór út að mála - og var hann beðinn að koma „aldrei með það helvítis kvik-
indi aftur“.6