Andvari - 01.01.2008, Page 11

andvari
FRÁ RITSTJÓRA
9
rangsleitni, væri svartsýnisraus, úrelt speki frá myrkum miðöldum, þegar mönnum hafi
verið haldið í algjörri fáfræði um eigið afl og ágæti.
Eg held að enginn hafi átt eins mikinn og góðan þátt í því hérlendis og séra
Sigurbjörn að leiðrétta þennan djúpstæða misskilning á kristinni kenningu og á þeirri
upplýsingu um mannlega tilveru sem í henni felst. í því er uppgjör hans við samtíma
okkar öðru fremur fólgið. Hann reyndi ekki aðeins að leiðrétta guðfræðina og þá stefnu
sem hún hafði tekið hér fyrr á öldinni, heldur hefur hann leitast við að sýna fram á þær
margvíslegu blekkingar og hleypidóma sem hin blinda trú á endalausar framfarir hefur
getið af sér. Því fer fjarri að erindi hans til okkar sé lokið: Blind trú á mátt okkar til að
ráða fram úr öllum vanda og fara með lífið að vild okkar byrgir okkur enn sýn á þann
tilgang og þau verðmæti sem máli skipta.
(Coram Deo, 39-40)
Hver er leyndardómurinn í áhrifavaldi Sigurbjörns Einarssonar sem prédik-
ara? Því er torvelt að svara. En í slíkri ræðumennsku duga ekki mælskubrögð-
in ein, hversu vel sem prédikarinn kann að hafa þau á valdi sínu. Ahrifa-
máttur orða Sigurbjörns felst áreiðanlega í því hve sannfærður trúmaður
hann var sjálfur, altekinn af þeim boðskap sem honum var á hendur falinn. Á
aðfangadagskvöldi talaði hann til þjóðarinnar í sjónvarpssal með þeim hætti
að hlýtt var af vakandi athygli um land allt. En hann þakkaði það ekki eigin
áhrifamætti hversu boðskapurinn komst til skila. í síðustu jólaræðu sinni
1980 sagði hann að það hefði verið gleði sín og styrkur þegar hann hafi feng-
ið að flytja jólaboðskapinn úr þessum sal, „að ég veit á hvern ég trúi. Það er
hans gjöf, ekki afrek mitt eða verðleikur að neinu leyti. Ég boða yður mikinn
fögnuð, sagði fyrsti boðberi jólanna. Hann „átti“ ekki þann sannleika, sem
honum var falið að flytja, en hann var allshugar glaður að mega fara með þau
skilaboð. Og þau áttu hann. Sannleikur þessara boða átti hann allan, hugur
og tunga voru á valdi þessa erindis. - Ég vildi að það væri eins með mig. Og
að því leyti sem ég á einhverju hlutverki að gegna hér í sjónvarpssal á jólanótt
eða hef átt um næstliðin 14 ár, þá er það þetta: að skila gagnteknum huga því
orði sem er jólanna fyrsta og síðasta.“ (Coram Deo, 185)
Ymsar ræður og prédikanir Sigurbjörns Einarssonar eru minnisstæðar. Þær
eru til í mörgum bókum; nýlega voru þrjú prédikanasöfn hans endurútgefin
i stórri bók, Meðan þín náð. Rœður á helgum og hátíðum, 2006. Fyrir utan
það eru tækifærisræður hans af ýmsum tilefnum. - Svo vill til að samtímis
því að Sigurbjörn Einarsson er kvaddur minnumst við aldarafmælis eins höf-
uðskálda tuttugustu aldar, þess sem einna best hefur túlkað anda síns tíma,
Steins Steinars. Um skáldskap hans er fjallað á öðrum stað í þessum árgangi
Andvara. Sigurbjörn flutti minningarræðu við útför skáldsins fyrir fimmtíu
srum með þeim hætti að ógleymanlegt er. Hann skildi Stein næmum skiln-
mgi, sá hina andlegu sókn og trúarþörf í ljóðum hans á bak við háð, kerskni
og ólíkindalæti. Það sama hafa aðrir menn raunar drepið á síðar á prenti.
„Steinn tjáði sig aldrei allan, engum,“ segir Sigurbjörn. „Og það er meira í