Andvari - 01.01.2008, Page 48

46
KRISTINN KRISTMUNDSSON
ANDVARI
hinu opinbera“.79 Tveim dögum eftir fundinn barst skólastjóra skjal sem
16 nemendur höfðu undirritað og krafist þess að hann tæki fyrrgreind
ummæli aftur. Bjarni neitaði að taka þau aftur eða gefa yfirlýsingu sem
væri gagnstæð persónulegri skoðun hans. Aður en piltarnir fóru hefði
Bjarni svo lýst því „í almanna áheyrn í skólanum“ að hann legði bann
við brottför þeirra áður en þeir hefðu „gert skil við skólann og skóla-
stjóri samþykkt ferðaáætlun þeirra með tilliti til þess að færð var ill og
viðsjárverð þessa daga.“ Þeir sinntu því ekki, gengu um Gjábakkaveg
og Þingvöll til Kárastaða og næsta dag til Reykjavíkur. Síðan segir frá
því að nemendurnir hafi látið óska þess fyrir sína hönd að fá inngöngu í
skólann á ný; skólastjóri hafi lagt þá umsókn fyrir skólanefnd sem neit-
aði henni einum rómi. Öll er greinin hliðholl Bjarna og framkoma pilt-
anna „gagnvart hinum vinsæla og drengilega skólastjóra á Laugarvatni“
fordæmd.
Af blaðaskrifum má ráða að ummæli Bjarna hafa verið túlkuð sem
stuðningur við að mismuna nemendum vegna stjórnmálaskoðana.
Ólíklegt er að Bjarna hafi verið alvara með yfirlýsingu um að nemendur
með tilteknar stjórnmálaskoðanir ættu minni rétt en aðrir á skólavist,
jafnvel þótt hann hafi lýst því sem persónulegri skoöun sinni að slíkt
gæti komið til athugunar. En hvernig svo sem yfirlýsing hans hefur
verið orðuð hefur hann ekki talið sér fært að taka neitt aftur og láta
þannig undan hótunum nemenda.
I bókinni Laugarvatnsskóli þrítugur víkur Bjarni að þessum árekstri
meðal annarra. Þar segir:
Nokkru síðar (eftir deilu við nemendur sem varð á útmánuðum 1935) sinnaðist
nokkrum piltum við mig án þess, að mér væri ljóst af hverju. Þeir sendu mér
bréf og kröfðust þess, að ég tæki aftur „viss ummœli“, ella færu þeir úr skóla.
Þetta var árið 1937. - 7 piltar fóru úr skóla, en ummælin fékk ég aldrei að
heyra. I þetta skipti tóku sum Reykjavíkurblöðin málstað drengjanna, önnur
skólans. Menntamálaráðuneytið gaf drengjum þessum skriflega yfirlýsingu,
sem var stuðningur við málstað þeirra.80
Tæp 20 ár hafa liðið milli þessara tveggja frásagna en þeim ber ekki
saman í mikilvægu atriði: Ummælin, sem Bjarni segist hér aldrei hafa
fengið að heyra, eru í fyrri frásögninni sögð hafa verið tilgreind í bréfi
nemendanna til Bjarna og hann kveðst hafa sagst þess fullviss að þau
stæðust strangasta dóm. Þá segir hér að piltarnir hafi verið 7 en ekki
9 eins og samtímaheimildum ber saman um. Þetta er eina dæmið sem