Andvari - 01.01.2008, Qupperneq 94

92
GUÐMUNDUR ANDRI THORSSON
ANDVARI
sé ekki talinn „í ykkar hópi“ heldur „skringilegt sambland af fanti og glópi“.
En svo koma málsbæturnar: hann segist „langt að kominn úr heimkynnum
niðdimmrar nætur, / og niður í myrkursins djúp liggja enn mínar rætur“.
I „heimkynnum niðdimmrar nætur“ hófst sem sé þessi ferð án fyrirheits
sem þarna er afstaðin. í næsta ljóði á undan þessu, Tveimur skuggum, yrkir
Steinn eins og stundum áður um samskipti sín við heiminn og undarlegan
samruna: Og eins og stundum áður koma í lokin drungaleg og torskilin
skilaboð frá fjarlægri rödd sem spáir því að hann eigi að vísu í vændum
að „hverfa í heimsins skugga“ en hins vegar muni líka heimurinn „hverfa í
skugga þinn“3. í ljóðinu þar á undan - / draumi sérhvers manns - er svipuð
hugsun, nema þar á sér stað samruni draums og manns.
Sömu gagnvirku ummyndanir eru hvarvetna í bókinni - í ljóðinu Ham-
ingjan og ég, nema þar fær hamingjan loks vestfirskan framburð þegar skáld-
inu hefur tekist að tileinka sér þann sunnlenska; í ljóðinu / kirkjugarði þar
sem óvissa ríkir um það hvor dó, syrgjandinn eða líkið; í ljóðinu Heimurinn
og ég þar sem „ólán mitt er brot af heimsins harmi,/ og heimsins ólán býr í
þjáning minni“; og í ljóðinu Þjóðin og ég þar sem líf hans er aðeins „tákn-
mynd af þessari þjóð, / og þjóðin sem heild er tengd við mitt ókunna ljóð“.
Hér er hann staddur: í þann mund að gerast hluti af heiminum/þjóðinni/
hamingjunni/draumnum og þessi fyrirbæri þar með hluti af honum. Þessar
stöðugu ummyndanir eru með öðrum orðum sú ferð sem hófst í „heimkynn-
um niðdimmrar nætur“.
Það orðalag leiðir hugann að ævisögu Steins eftir Gylfa Gröndal, en hafi
maður lesið hana er freistandi að tengja þetta myrka upphaf ömurlegum
bernskukjörum.4 í þriðja erindi Undirskriftar heldur hann áfram að gera grein
fyrir sjálfum sér vafningalaust og af einlægni. Upphafsins í myrkrinu segist
hann bera „að sjálfsögðu ævilangt óbrigðult merki“ og minnir á að örlög hvers
manns móti verk hans. í lokin koma svo frægar línur:
Það var lítið um dýrðir og næsta naumt fyrir andann.
Mitt nafn er Steinn Steinarr, skáld. Ég kvaðst á við fjandann.
(Kvœðasafn og greinar, bls 162.)
Fyrri línan hefur að geyma dæmi um stílbragð sem Steinn hafði miklar mætur
á og má kannski segja að sé nokkurs konar „falskur hortittur“. Vísuorðinu
virðist hnoðað framan við hina öflugu lokalínu og frasinn „Það var lítið um
dýrðir“ er svo lítilfjörlegur í þessu samhengi að það er naumast einleikið.
Skáldið notar þannig útjaskaðan talsmálsfrasa í óvæntu samhengi kringum
mjög dramatískar línur svo að útkoman verður klassískur og útsmoginn
úrdráttur kringum útmálun þjáningarinnar, svolítið eins og dauft bros út í
annað sem færir okkur nær skáldinu. Ljóðið verður fyrir vikið meira í líkingu