Andvari - 01.01.2008, Page 120

114
ANNA JÓHANNSDÓTTIR OG ÁSTRÁÐUR EYSTEINSSON
ANDVARI
Mynd 4. Jóhannes S. Kjarval, 193?. Frá Þingvöllum, 102 x 108 cm, olía á striga.
I einkaeign.
var þá snortinn af þjóðernislegum framfarahug og í bók Thors Vilhjálmssonar,
Kjarval, kemur fram að hann hafi tekið listamannshlutverk sitt alvarlega og
litið á það sem köllun sína að „leggja hornsteininn að framtíðarlist íslands.“14
Þegar á námsárunum hafi hann unnið þrotlaust, og með „kraft heillar þjóðar“
(56) í sér, til að „vinna upp íslands tapaða tíma, aldirnar myndlausu. Hann
ber ábyrgð á heilli þjóð, að hún verði til í myndlist“ (57-58). Þótt framandi
stílbrögðin í verkum hans hafi e.t.v. hlotið blendnar viðtökur í fyrstu, þá
heillaði hann engu að síður marga með sérstæðri og persónulegri innlifun í
viðfangsefnið og aðferð sem kennd hefur verið við „kjarvalska sýn“. Þjóðin
átti eftir að taka ástfóstri við verk Kjarvals og þá sérstaklega þau verk sern
birta fegurð Þingvalla, staðar sem gegnir lykilhlutverki í menningarsögunni. í
verkum Kjarvals birtist sérstakt samband hans við þau dulmögn sem búa jafnt
í stórum sem smáum þáttum íslenskrar náttúru. Oft er sagt að Kjarval hafi
opnað augu þjóðarinnar fyrir því ríkidæmi sem býr nánast við hvert fótmál
í íslenskri náttúru - í nærmyndum af hrauni, mosa og grjóti í síbreytilegum
birtubrigðum. í bók sinni, sem lýsir vel goðsagnakenndri ímynd Kjarvals í
menningunni, líkir Thor honum við spámann sem „hefur gefið blindum sýn“