Andvari - 01.01.1950, Side 22

18
Jón Guðnason
ANDVARI
fimm greinum „um stofnun byggingarsjóðs og bygging opinberra
bygginga". Var þar gert ráð fyrir, að byggt yrði stórhýsi yfir söfn
landsins, þ. e. landsbókasafnið, landsskjalasafnið, forngripasafnið
(eins og þessi tvö söfn hétu þá) og náttúrugripasafnið, ásamt vísi
að málverkasafni, og enn fremur, að reistur yrði ráðherrabústaður
(sem aldrei varð þó úr). Það fór vel á, að þetta frumvarp skyldi
vera meðal hinna fyrstu, er innlend stjórn lagði fyrir Alþingi,
því að hér var um mikið menningarmál að ræða. Þörfin á rúm-
góðu húsi yfir söfnin var orðin mjög brýn og þoldi raunar enga
bið, því að ýmist kúlduðust söfnin í alls ónógu húsnæði eða
voru gersamlega húsnæðislaus. Landsbókasafnið hafði verið geymt
í alþingishúsinu. Þar var ekkert rúm fyrir hillur undir þau rit,
er safninu bárust árlega, og hafði verið svo um skeið. Má geta
nærri, hve þessi þrengsli hömluðu starfsemi safnsins og rýrðu
notagildi þess. Kann nútímamönnum að þykja furðulegt, að
eigi skyldi hafa verið hafizt handa um framkvæmdir til úrbóta,
löngu fyrr en raun varð á. En á þessum tíma, um og eftir alda-
mótin, veigruðu fulltrúar þjóðarinnar sér mjög við að ráðast í
miklar opinberar framkvæmdir, þar eð ekki var talið fært að
lcggja stórar álögur á landslýðinn í því skyni. Átti það eigi heldur
að gerast að þessu sinni, heldur skyldi afla fjár í byggingarsjóð
með því að selja lóðir úr Arnarhólstúni, er höfðu hækkað mjög í
verði, og enn fremur með því að selja Örfirisey, sem Reykjavíkur-
bær hafði boðizt til að kaupa á 6000 krónur, en þessar lóðir
og lendur voru þjóðareign.
Samkvæmt þessum lögum var safnahúsið byggt á næstu ár-
um á Amarhóli, norðan við Hverfisgötu, eins og kunnugt er.
Lestrarsalur landsbókasafnsins var opnaður til almennra afnota
28. marz 1909. Var þá meira en lítið skipt um til bóta með hús-
næði fyrir söfnin fjögur, er þangað vom flutt. Var nú unnt að
vinna að því að koma þeim i það horf, er nauðsyn þeirra krafði.
Einkum voru mikil verkefni af því tagi fyrir liöndum á lands-
bókasafninu, sem var stærst 02 umfan^smest 02 átti mest af
7 o o