Andvari - 01.01.1950, Side 27

ANDVAIU
23
Páll Eggert Ólason
í kyrrþey. Og þegar árangur þeirra er birtur í ritum, eru þeim
sjaldnast settir lofstafir af alþjóð þegar í stað, því að ýmsir láta
sér fátt um þau efni, en aðrir telja sig þess eigi umkomna að
kveða upp dóma um þau. En því meiri verður þá gleði þeirra, er
lengi hafa lifað í heimi hinna sömu fræða og þráð að nema
og skilja hin duldu rök í „myrkvið mannlífs-sögu“. - Þegar „Jón
Arason" kom út, hefir Páll Eggert, þá nýbakaður doctor philo-
sophiæ, sent þjóðskáldinu Matthíasi Jochumssyni eintak af rit-
inu. Þó að síra Matthías væri þá 84 ára og ætti aðeins eitt ár
ólifað, þá var honum eigi þorrið andlegt fjör, „minnissaga far-
inna daga“ hjó honum í huga sem samtíð væri, ljóðharpa hans
hafði hljómað einna fegurst, er hann minntist stormenna sög-
unnar, þar á meðal Jóns Arasonar. Mörgum mun þykja eigi
olróðlegt að kynnast því, hvernig hið nyja sagnfræðirit snart
huga hins aldna skáldmærings og sögumanns. Frú Guðrún, dóttir
dr. Páls Eggerts, hefir góðfúslega lánað og leyft að birta bref sira
hdatthíasar til föður hennar, og kemur það hér orðrett (leturhreyt-
iogar eru skáldsins):
3. nóv. 1919.
I láttvirti Doctor L. Isl.
Þiggið mína hjartans þökk fyrir bók yðar, „Jon Arason . Þar
hafið þér unnið stórvirki og gert yður sjálfan að stormennil
Hefði ég betri sjón, skyldi ég reyna að lýsa þeim kostum ritsins,
sem mest vekja aðdáun mína, ég meina elju yðar og skarpleik í
meðferð hinna flóknu heimilda, sem auk annars hefir hlotið að
hindra og margfjötra hinn sögulega stíl og fagurfræðilega með-
ferð hins margbrotna efnis. „Stoffið” stendur fyrir mér og stend-
ur enn eins og viðfangsefni, sem meira væri en mennskra manna
fasri. En yður hefir samt tekizt framar allri furðu — þrátt fyrir
ýmislegt, sem undan hefir dregizt og ekki fékk rúm, t. d. betri
lýsing Skálholts bisk[upa], Ögm. og (einkum) Gissurar, hins
viðsjála diplomats og brögðótta stórmennis aldarinnar. En mono-