Andvari - 01.01.1950, Blaðsíða 105

andvari
Stefnt að höfundi Njálu
101
„Ef þú vik kjósa heldur að deyja við skömm hér en lila með
mér með sæmd og virðingu, þá skal þó verkið eigi fyrir farast.“
Þá gekk maður í dyrnar ungur og mælti: „Hvort má Guðmund-
ur heyra mál mitt?“ Hann kvaðst heyra, — „eða er Halldór þar,
sonur minn?“ í lann kvað svo vera. Guðmundur mælti: „Gakk
þú út, frændi.“ Hann svarar: „Eigi þarftu þess mig að eggja,
því að þér skal engi verri en ég, ef móðir mín brennur hér inni.“
Við I llenna í Saurbæ segir Guðmundur, er hann heitaðist
við að brenna bæ hans: „Engum skal hlýða að drepa heimamenn
mína.“ Þetta er sú eina skýring, sem gefin er á hinu furðulega
heiftaræði Guðmundar eftir dráp Rindils. Svo sem gefur að
skilja, má það teljast til fádæma, að höfðingi gangi alveg af göfl-
unum og grípi til örþrifaráða, þótt heimamaður hans, sem ekki
er honum vandabundinn, sé drepinn. Af orðum þeim, sem Brúni
er látinn viðhafa, má marka, að höfundi sé þetta fullkomlega
ljóst, svo beint liggur við sú ætlun, að hér reynist honum einhver
ákveðin fyrirmynd óþjál í skáldskapnum. Þegar hennar er leitað,
beinist hugurinn að sjálfsögðu fyrst að Þorvarði Þórarinssyni og
flugumanninum Halldóri skraf. En nú vill svo illa til, að ekkert
er kunnugt um afdrif Halldórs eða sambúð þeirra Þorvarðs,
Eað mun þó ekki skipta neinu máli hér. Rétt áður en skýrt er frá
drápi Rindils, stendur þessi setning í Ljósvetninga sögu: „Guð-
mundur hafði virðing mikla á honum og hélt hann vel.“ Þegar
gætt er hinna fyrri frásagna af Rindli í sögunni, láta slík orð í
uyrum sem hreinasta öfugmæli. Þau eiga vissulega ekki við sam-
ueyti Þorvarðs Þórarinssonar og Halldórs skrafs, heldur Þorvarðs
°g Kolbeins granar veturinn eftir Flugumýrarbrennu. Á önd-
verðum vetri 1253 fundust brennumcnn og Gissur Þorvaldsson
;>ð Hjalteyri. Voru þá grið „sett þann vetur með þeim öllum.“
Var og þá ákveðið, að „Kolbeinn grön skyldi vera með Þorvarði
bórarinssyni austur að Hofi í Vopnafirði."
í janúar 1254 safnaði Gissur „mönnum að sér skjótlega og
ætlaði sem hann gerði norður að brennumönnum. Þótti honum