Kirkjuritið - 01.09.1950, Blaðsíða 34

186
KIRKJURITIÐ
gat grundað í upphafi þessarar aldar. Reynslan í Mið-Evrópu
og annars staðar á jörðinni hefir knúð oss til taka til
nýrrar og alvarlegrar íhugunar vandaspurninguna um ásig-
komulag mannsins og manngildið.
Við hvað eigum við með orðinu manngildi? Alkunnust
er að likindum kenning Krists í þeim efnum. Hvem mann
skai virða svo, sem markmið hans felist í honum sjálfum.
Við megum aldrei líta svo á neinn mann né fara svo með
hann sem hann sé tæki til þess að ná markinu. Við megum
aldrei fara með hann eins og verkfæri. Maðurinn hefir
persónugildi. Og persónugildi má aldrei breyta í annars
konar gildi né hafa skipti á því og öðru. Það er einstætt.
Hver og einn maður er einstæður.
Svissneski guðfræðingurinn nafnkunni, Emil Branner,
hefir varpað ljósi yfir þetta með skýru dæmi: „Garðyrkju-
manninum finnst það mjög eðlilegt, að komið sé til hans
og beðið um rósir, án þess að bent sé á neinar sérstakar.
En ef ég færi í bónorðsför til föður og beiddi hann um
einhverja af dætrum hans, það mætti einu gilda, hver
væri, af því að þær væru allar ámóta laglegar, þá hefði
faðirinn fulla ástæðu til að móðgast, að ég nú tali ekki
um dæturnar.“
Það er þessi skilningur á mönnunum, sem liggur að baki
allsherjarskýringunni á mannréttindum, er samþykkt var
á aðalfundi Sameinuðu þjóðanna 10. desember 1948. Hún
hefst á þessum orðum: Þar eð viðurkenningin á gildi hvers
manns og réttindum hans er undirstaða frelsis, réttlætis
og friðar í heiminum ... þá lýsir fundurinn því yfir, að
þessi allsherjarskýring á mannréttindum eigi að vera mæli-
snúra öllum þjóðum......“
Þessi skýring er í sjálfu sér góð og gild. En ástandið
í heiminum talar öðra máli. Ég á þar ekki eingöngu við
ástandið í heimsmálunum — ég hugsa um allt, sem gerist
hið innra, einnig hér á Vesturlöndum. þar sem alls staðar
er talað um mennina á hættusviðinu.
Hér er um það að ræða, svo að ég viðhafi orð nútíma-