Kirkjuritið - 01.09.1950, Blaðsíða 35

KRISTINDÓMURINN OG MANNGILDIÐ 187
höfundar, hvort mennirnir eigi að fá að lifa persónúlegu
lífi. Hér ógna hættur úr öllum áttum. Ég ætla aðeins að
benda á það örfáum orðum, sem mestu máli skiptir.
Fjöldinn ætlar að gleypa einstaklinginn. Nútímatæknin
hefir gefið múgmennskunni byr undir báða vængi.
Nútímaríkið miðar að því að verða æðsta ráð og stjórn-
andi hvers og eins, með valdið að bakhjarli.
Áhrifa gætir frá Austurlöndum, en þar er vestræna hug-
myndin um fullkomnun persónuleikans svo fjarlæg mönn-
unum, að ekkert heiti er t. d. til á henni í tungumálum
flestra austrænu þjóðanna.
Forlagatrúin ræður og sú tilfinning, að maðurinn sé
vanmáttugur og einskis virði. „Sagan lætur persónuleikann
sig engu skipta,“ segir rússneskur heimspekingur.
Vesældómur ríkir, sá er kemur yfir einstaklinginn, þegar
hann lendir í kvörn véltækninnar og framleiðslunnar. Þar
fer oft svo, að manngildið verður miðað við gagnið eitt,
sem má hafa af manninum.
Ytri aðstæðum er oftreyst og þeim ætlað að geta ,,um-
skapað manninn“. Einhliða félagsmálasjónarmið á að ráða
úrslitum um manngildið.
Loks beinist sum nútímasálarfræði að því að reyna að
leysa sundur sjálfan kjarna persónuleikans.
Menning nútímans vill vama mönnum þess að lifa per-
sónulegu lífi. En persónuleiki er aðeins annað orð um
nianngildið. Vandaspumingin er einmitt þessi: Hefir ein-
staklingurinn gildi, sem varir, sjálfstætt gildi?
Sú skoðun, að einstaklingurinn hafi óviðjafnanlegt og
einstætt gildi, er langt frá því að vera öllum í blóð borin.
Nei, manngildinu í þessari merkingu er mjög þröngur
stakkur skorinn á okkar jörð. Manngildinu hefir verið
haldið fram undir vissum sögulegum kringumstæðum, og
ákveðin lífsskoðun og lífsspeki hefir haldið því á lofti og
þó einkum lífemið. Það varðar miklu að gjöra sér þetta
Ijóst, því að þá skilst einnig, að þessi skoðun á mönnunum
13