Kirkjuritið - 01.09.1950, Blaðsíða 71

223
LJÓSIÐ, SEM HVARF
krakkans, sem er staðinn að ósvinnu og skammast sín
undir niðri, en þybbast við og þvergirðir sig með því að
tauta: „Mér er alveg sama.“ Sr. Benjamín segir: „Mér er
öldungis sama, hvað þeir segja í útlöndum." Til þess að
brynja sig ennþá betur, innleiðir hann þessa ágætu yfir-
lýsingu með hátíðlegri formúlu, hér sé hann að segja mér
leyndardóm, sem ég væntanlega ekki skilji. Jú, þetta skilja
allir, betur en hann grunar og betur en sjálfur hann. Þessi
leyndardómur er einmitt lykillinn að fyrirbærinu Benja-
mín Kristjánsson. Það eru frátök, að nokkur maður láti
sjást annað eins eftir sér og hann hefir gert, nema þessi
meginregla sé runnin í merg og bein: „Mér er öldungis
sama, hvað hver segir.“ Slík gerð eða mótun er nefnd
sjálfbirgingsskapur og einkennir menn, sem vita allt fyrir-
fram, eru fyrir löngu, máske frá fæðingu, orðnir svo al-
gerir, að þar er engu við að bæta og engu tauti við þá að
koma. Allt, sem aðrir segja eða gera, er djúpt niðri í öldu-
dal andlegs þroskaleysis og volæðis. Og ef einhver er svo
hrekkvís að bregða röksemdum fyrir fætur þeirra, þá
gerast þeir löngum málóðir og oft illorðir, dika síðan sinn
veg, hnarreistir og uppstertir, undir kjörorðinu: Mér er
öldungis sama, hvað hver segir.
En sr. Benjamín er svo sem enginn miðlungur. Honum
nægir ekki minna en að vera ímynd þjóðar sinnar, blátt
áfram „symbol“ þessa lands um þessa aðdáunarverðu eig-
ind. Ekki að undra, þótt hann sé nokkuð upplyftur.
Annars hefir Ibsen gert þann gorgeir, sem sr. Benjamín
vill telja íslenzka höfuðdyggð, að almenningsathlægi með
„senunni" hjá þursum Dofrans:
En meðal vor, þar sem myrkt er öll dægur,
er máltækið: Þursi, ver sjálfum þér — nægur.
Ö1 veitir boli en kökur hún kussa,
þann keim á að þola án þess að fussa,
því aðalmálið, sem aldrei má gleyma:
er eitt, sem sé: Það er bruggað hér heima.