Uppeldi og menntun - 01.01.1999, Síða 59

Uppeldi og menntun - 01.01.1999, Síða 59
DÓRA S. BJARNASON gildri þátttöku fatlaðra í lífi og starfi með ófötluðum (Ferguson og Ferguson 1996). Það ber að stefna að því að efla lífsgæði fatlaðs fólks og gera því þar með kleift að deila með okkur þeim lífsgæðum sem samfélagið veitir þegnum sínum. En hvað eru lífsgæði? Páll Skúlason flokkar lífsgæði í þrennt, andleg gæði, veraldleg gæði og siðferðisgæði. Hann skrifar: ífyrsta lagi eru andleg gæði sem skiptast í vísindaleg, listræn og tæknileg gæði: höfuð- einkenni peirra er að pau eru ótakmörkuð í sjálfu sér, um pau er pví engin samkeppni (hver sem er á að geta proskað ímyndun sína, skilning eða tilfinningu), og pau eru eilíf eða varanleg. í öðru lagi eru veraldargæði sem skiptast í efnalwgsleg, stjórnmálaleg og félagsleg gæði; höfuðeinkenni veraldargæða er að pau erufallvölt eða hvetful, pau eru af skornum skammti og um pau er pví samkeppni (pað geta ekki allir orðið ríkir, voldugir ogfrægir). í priðja lagi eru siðferðisgæði sem flokka má efiir tegundum samskipta. Þeim má skipta í prennt: öll hugsanleg samskipti fólks (Iwort sem pað pekkist eða ekki), náin persónuleg samskipti (fjölskyldu- og vináttubönd) og skipti manns við sjálfan sig (sem koma meðal annars fram í sjálfsáliti manna og dómum um sjálfa sig). í öllum sam- skiptum eru pað réttlæti og virðingfyrir lífinu sem skipta mestu máli. í nánum persónu- legum samskiptum eru ást og vinátta efst á blaði, en fyrir einstaklinginn sjálfan eru pað dómgreind ogfrelsi sem úrslitum ráða (Páll Skúlason 1990:26-27). Ég nota þessar skilgreiningar er ég vísa til lífsgæða til handa fötluðu fólki, en í sam- félagi okkar þarf þetta fólk viðeigandi stuðning til þess að geta nálgast lífsgæðin og fært sér þau í nyt. Velferðarkerfið á að tryggja fötluðu fólki lágmarks veraldleg gæði, heimili, mat og vasapeninga sem eiga að duga fyrir brýnustu nauðsynjum, og stuðningi við það að taka þátt í menningarlífi samfélagsins. Þessi tillaga mín um þjónustulíkan fyrir fatlað fólk sem hefur mikla og flókna þjón- ustuþörf, og vill búa á eigin heimili, er óhjákvæmilega í nokkurri mótsögn við ríkjandi skipulag og framkvæmd slíkrar þjónustu. Sérúrræði sem nú eru algengust hér á landi og víðar í vestrænum ríkjum, úrræði á borð við búsetu fatlaðs fólks á litlum stofnunum, svokölluðum sambýlum, duga skammt til að mæta eðlilegum þörfum þess fyrir lífsgæði. Bæði frásagnir fatlaðs fólks af reynslu sinni (Oliver 1993) og rannsóknir (Gustafsson 1999, Dóra S. Bjamason 1999) benda ótvírætt til þess að slík úrræði ein- skorði um of líf fólksins innan menningarkima fatlaðra. Sá heimur („habitat") býður lífshlaup sem er þegar best lætur samhliða lífsferli ófatlaðra. Þannig má segja að þjón- ustukerfið í dag skapi fötluðu fólki aðstæður sem líkja má við að lifa lífi sínu meira eða minna á annarri rás en við hin. Ríkjandi skipulag þjónustu virðist ekki geta stuðlað að fullgildri hlutdeild mikið fatlaðs fólks í samfélagi okkar allra (Wolfensberger 1991). Markmið Gert er ráð fyrir að það þjónustulíkan sem hér um ræðir geri fötluðum einstaklingi kleift: - að búa í eigin húsnæði, einn eða með félaga sem viðkomandi hefur valið sér til sambúðar - að búa sér heimili að eigin smekk og í samræmi við aldur og kyn - að vinna á almennum vinnustað með viðeigandi stuðningi - að njóta fjölbreyttra frístunda í samræmi við áhuga og hæfileika - að fara í frí að eigin smekk og í samneyti við aðra 57
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174

x

Uppeldi og menntun

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.