Uppeldi og menntun - 01.01.1999, Síða 112

FRUMKVÖÐLAR OG ANNAÐ FÓLK í ÓLGUSJÓ UPPLÝSINGA
Nú á okkar síðustu póstmódernísku tímum má víða lesa gagnrýni á þurra
framsetningu vísindagreina í skýrsluformi um leið og pósitívísk viðhorf til hlut-
lægni vísindanna eru gagnrýnd. Því er þá stundum haldið fram að fræðimaðurinn
nái oft að túlka veruleikann miklu betur ef hann beitir fyrir sig líkingamáli eins og
skáldin gera. Það er í þessum anda sem ég geri tilraun til að túlka niðurstöður rann-
sóknar minnar með líkingunni um landkönnuðinn á skólaskipinu.
LANDKÖNNUÐURINN
Sá sem ætlar sér að kanna ný lönd verður að búa yfir eða þróa með sér ákveðna
eiginleika. Hann verður að hafa áhuga á að sjá og uppgötva eitthvað nýtt og óþekkt;
vera hrifnæmur. Til þess verður hann að vera tilbúinn til að leggja á sig ferðalög út í
óvissuna með tilheyrandi erfiðleikum. Hann verður að hafa góða skipulagsgáfu
ásamt frumkvæði og skapgerð ákafamanns sem býr yfir hæfilegri þrjósku og lætur
helst ekkert hindra sig í að ná settu marki. Þegar hann hefur náð því nýtur hann þess
að fá athygli og aðdáun umheimsins. Með ferðum sínum myndar hann tengsl við
fólk um víða veröld en landkönnuðurinn verður að hafa jákvætt og fordómalaust
viðhorf til þess margvíslega fólks sem hann hittir á ferðum sínum.
Að vera landkönnuður verður fljótlega að lífsstíl þannig að landkönnuður greinir
ekki skarpt á milli einkalífs síns og starfs síns sem landkönnuðar. Þvert á móti nýtir
hann persónulega reynslu með því að tengja hana því sem honum gæti komið að
góðu gagni á ferðum sínum.
Þessi lýsing á að mjög miklu leyti við um Heklu. Það er kona sem hrífst auð-
veldlega af nýjungum og fer jafnframt strax að hugsa um hvernig nýjungin geti
nýst í kennslu.
Mérfannst petta samt mjög spennandi miöill og mér datt í hug hvernig væri hægt
að nota þetta í kennslu af því að ég var alveg viss um að þetta mundi koma sko -
bara eftir að hafa séð vefsíðu.2
Skipulagsgáfan og frumkvæðið verða til þess að frumkvöðullinn lætur ekki sitja við
orðin tóm. Þó að maður kunni ekkert á tæknina lætur maður það ekki verða til þess
að stoppa sig og hefur ekki áhyggjur af að slíkt verði of flókið eða erfitt í framkvæmd
heldur lítur á það sem hvert annað verk sem verður að ganga í að leysa ætli maður að
komast leiðar sinnar. Sá sem hefur hugarfar landkönnuðar má ekki vera að því að
bíða eftir að tæknin verði auðveldari - þvert á móti verður hann að vera fljótur að
nýta sér nýja tækni ef aðrir eiga ekki að finna löndin á undan honum. Og þá verður
hann að fá sér aðstoðarmenn sem kunna á tæknina og fljótlega kemst hann að því að
ef hann ætlar að komast áfram verður hann að læra á tæknina sjálfur.
í rannsókn minni kom víða fram að Hekla er ófeimin við að breyta um stelling-
ar í kennarahlutverkinu, að bregða sér úr hefðbundnu hlutverki fræðarans yfir í
það að vera meira til aðstoðar eftir því sem nemendur þurfa. Nýjungagirnin er líka
greinilega mikill hvati og þeim sem er frumkvöðull finnst endurtekning svo leiðin-
2 Tilvitnanir í frumkvöðulinn, sem var viðfangsefni mitt, eru byggðar á viðtali sem tekið var í nóvember 1998.
Sjá nánar Þuríði Jónu Jóhannsdóttur 1998.
110