Uppeldi og menntun - 01.01.2000, Síða 122

BOÐSKIPTI MIKIÐ FATLAÐRA BARNA
- Við hvaða aðstæður eru boðmerki barnsins skýrust?
- Hvaða boðmerki sýnir barnið og hvernig birtast þau?
- Hvernig svarar móðir barnsins þessum merkjum og hvað virðist helst
fara fram hjá henni?
- Hvernig eru viðbrögð barnsins í samspili?
- Hvernig túlkar móðir barnsins boðmerki þess?
Við greiningu á þessum þáttum voru höfð til viðmiðunar virknistig ungbarns, sam-
spilshringur, ungbarnaspjall og boðmerki ungbarns en um fræðilegar forsendur
þessara þátta var fjallað hér að framan.
2. Hvernig má nota þroskaprófílinn við mat á boðskiptum mikiðfatlaðra barna?
í rannsókninni var athugað hvort þeir flokkar sem þroskaprófíllinn felur í sér séu
nothæfir til athugunar á boðskiptum mikið fötluðu barnanna þriggja. I því skyni
voru settar fram eftirfarandi undirspurningar:
- Hvernig viðbrögð sýnir barnið við nánd?
- Hvernig kannar barnið umhverfi sitt?
- Hvernig birtist félagslegt samspil barnsins?
- Hvemig eru boðskipti barnsins?
Þátttakendur
í rannsókninni tóku þátt þrjú mikið fötluð börn 6, 10 og 14 ára og mæður þeirra.
Einnig tóku þátt kennarar barnanna og þroskaþjálfar, alls sex talsins og loks einn
utanaðkomandi aðili. Aðstæður barnanna þriggja og foreldra þeirra eru að mörgu
leyti sambærilegar. Börnin búa á litlu heimili fyrir fjölfötluð börn og ganga í sér-
skóla og eru auk þess í dagvistun fyrir fötluð börn. Þau hafa öll mikil samskipti við
foreldra sína, fara oft heim til þeirra og foreldrarnir eru jafnframt mikið inni á
heimili barnanna og taka virkan þátt í allri skipulagningu þar. Þátttakendur í rann-
sókninni voru valdir í samráði við kennara og þroskaþjálfa barnanna.
Gagnasöfnun
Gagnasöfnun fór fram á tímabilinu febrúar-maí 1998. Henni var skipt í tvo hluta.
1. Boðskipti hvers bams og móður þess vom tekin upp á myndband á heimili
foreldranna. Myndbandsupptökumar em grunngögn rannsóknarinnar sem
aðrir þættir hennar hvíla á. Lengd hverrar upptöku var 30-60 mínútur.
2. Viðtöl voru tekin við móður hvers barns, þroskaþjálfa og kennara barn-
anna og loks einn utanaðkomandi aðila.
í viðtölum við móðurina var sóst eftir að fá túlkun hennar á því sem hún og barnið
gerðu á myndbandinu í þeim tilgangi að fá hennar sjónarhorn á boðskiptin. í viðtali
við þroskaþjálfa og kennara barnanna sem og utanaðkomandi aðila var sóst eftir
mati þeirra á boðskiptum barns og móður samkvæmt þroskaprófílnum. í öllum
viðtölunum voru myndbandsupptökurnar af hverju barni og móður þess lagðar til
grundvallar og umræðurnar fóru fram á meðan horft var á myndbandið.
120