Hugur - 01.01.1994, Side 79

Hugur - 01.01.1994, Side 79
HUGUR Að gera eða að vera 77 annað.“ Samfélag eintómra nytjastefnumanna, eintómra stjórnmála- manna, er siðlaust samfélag. Eina vonin um siðferði samfélagsins er sú að meðal þegna þess séu margir menn sem ekki eru stjórnmála- menn. Og nú hef ég ekki meira að segja að sinni um ánægju og athafnir, markhyggju og regling. Og er nú von menn vilji vita hvernig ég vil skilja siðferðishugtakið úr því ég held því fram að reglingur nytjastefnunnar sé ruglingur og annað ekki. Svarið vil ég sækja til Platóns og Aristótelesar. Orðið „etik“ er leitt af gríska orðinu „eþos“ sem er eitt höfuðhugtak í siðfræði Aristótelesar. En í munni Aristótelesar merkir „eþos“ ekki reglukerfi af einu né neinu tæi. Það er nánast sömu merkingar og danskt orð sem okkur Islendingum er næsta munntamt: þetta orð er „karakter", sem er af skiljanlegum ástæðum algengast í samsetning- unni „skítakarakter“. Islenzka orðið um „karakter“ er einmitt „sið- ferði“: siðferði manns en ekki gerða hans eða breytni. Og það er þessi siðferðishugmynd sem ég held að eigi að koma í stað athafna- kenningar nytjastefnumannanna. Nú vita menn hvernig það sem ég hef að segja tengist ágreiningi okkar Eyjólfs Kjalars á siðasta fundi þessa félags. Þá deildum við um það hvort óhætt væri að skilja rökræðu þeirra Sókratesar og Pólosar í Gorgíasi þcim skilningi að Sókrates væri raunar ekki að fjalla um breytni og spyrja hvort hún væri til góðs eða ills (fyrir mann sjálfan samkvæmt kenningu Eyjólfs), stórmannleg eða lítilmannleg, heldur væri hann að fjalla um siðferði í skilningi okkar Aristótelesar, um góða menn og vonda. Sókrates tengir þetta viðfangsefni sitt við annað. Á endanum vill hann vita hvort nokkur maður vilji í rauninni vera slœmur maður. Og kenning hans er — hún hefur um aldir þótt svo fráleit að hún gengur í heimspekiritum undir nafninu „þverstæða Sókratesar“ — að mannlegum vilja sé svo háttað að þetta geti enginn maður viljað. Ef hann virðist vilja það, eða telur sér trú um það sjálfur, þá er það vegna þess að hann veit ekki hvað það er að hafa vilja. Og vík ég nú máli mínu að mannlegum vilja.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Hugur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.