Hugur - 01.01.1994, Page 89

Hugur - 01.01.1994, Page 89
HUGUR Að gera eða að vera 87 heldur er: löngunarfulla hugsun eða hugsandi löngun. Og slík orsök er maðurinn. ^ Og hyggjum nú að. Við sögðum að samkvæmt kenningu Aristótelesar sé tæknilegt val aldrei eina val manns sem velur milli ólíkra kosta. Einbert tæknilegt val er ekki réttnefnt val. En getum við réttlætt þetta þegar við höfum fyrir okkur skilgreiningu á vali sem „löngunarfullri hugsun eða hugsandi löngun"? Því skyldum við ekki segja að breyskur maður, sem vandar sig við að koma konu til við sig, velji kostinn sem hann tekur— breyti af ásetningi, að yfirlögðu ráði, viljandi en ekki óvilj- andi? Hann langar vissulega til þess að gera það sem hann gerir — það er nú einmitt meinið. Og hugur manns er fullur af yfirvegun. Nú flýgur til dæmis í hann að færa sig yfir í sófann til hennar af því að hann hefur reiknað út að hann geti einmitt notað tækifæri sem þar býðst lil að koma svolítið tvíræðri fyndni á framfæri. Og þetta gerir hann, sezt í sófann. Og nú komumst við ekki hjá því að spyrja: hvað í ósköpunum er Aristóteles að fara þegar hann neitar því að þessi maður velji — að gerðir hans ráðist af proairesis? Svar Aristótelesar er að finna í kaflanum sem ég var að lesa eftir hann. Þar segir hann: „Þess vegna getur ekkert val verið án skynsemi og siðferðis.“ í setningunni á undan þessari er enga ástæðu að sjá til þess að hann kippi siðferði manns allt í einu inn í dæmið; og þó byrjar setningin á „þess vegna“. Nú, næsta setning byrjar á „því“: „Því menn vinna hvorki góð verk né ill í breytni sinni nema með hugsun og siðferði." Og litlu síðar klykkir hann úl með því að segja að hið endanlega markmið manns sé ekki ncilt sem hann býr til, hcldur breytni hans. Þetta markmið er að breyta vel, og það er það sem menn langar til. Þess vegna er val löngunarfull hugsun eða hugsandi löngun — og slík orsök atburða er maðurinn. Við höfum nú velt fyrir okkur hugleiðingum Aristótelesar um proairesis, sem við köllum „val“. En við eigum að vera að tala um viljann, þann vilja hvers okkar sem Sókrates kenndi að gæti ekki með 28 Aristóteles, Etliica Nicomacliea, VI, 1139 a 17-1139^*5. Útlegging mín styðst við G.E.M. Anscombe: „Thought and Action in Aristotle: What is ‘Practical Truth’?" hjá Renford Bambrough, New Essays on Plato and Aristotle, (London: Routhledge and Kegan Paul, 1965) s. 143-158.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Hugur

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.