Saga - 1964, Page 152

144
SIGFÚS HAUKUR ANDRÉSSON
ar, þótt hann hefði efni á því. Þessi ummæli voru alls
ekki ástæðulaus; þrátt fyrir hið algera getuleysi sitt að
sjá verzluninni fyrir nauðsynlegustu vörum, gerði hann
allt, sem han gat, til að útiloka aðra kaupmenn frá að
verzla við héraðsbúa.
Þess er áður getið, að í upphafi fríhöndlunar óskuðu
ýmsir bændur í norðursveitum Þingeyjarsýslu, að verzl-
anir yrðu stofnaðar á Þórshöfn og Raufarhöfn, en ekkert
varð úr framkvaimdum, þótt sölunefnd og rentukammer
tækju sæmilega tillögunum um stofnun verzlunar á Þórs-
höfn. Samkvæmt bréfi Þórðar sýslumanns frá 29. júní
1797, sem rakið var hér að framan, verzluðu lausakaup-
menn þó eitthvað á Raufarhöfn á sumrin á fyrstu árum
fríhöndlunar, en sú verzlun lagðist fljótlega niður. Stafaði
það af minnkandi þáttöku kaupsýslumanna í ríkjum Dana-
konungs í íslenzku verzluninni upp úr 1793, er styrjöld
hafði brotizt út í Evrópu, en þá sáu ýmsir þeirra sér meiri
hag í að nota skip sín til alls konar flutninga fyrir styrj-
aldarþjóðirnar gegn okurleigu heldur en hafa þau í sigling-
um til íslands, enda hafði þá líka verið kreppt allmikið að
lausakaupmönnum.
Með tilskipunum á árunum 1792 og 1793 var stranglega
bannað að verzla annars staðar en á hinum gömlu höfn-
um einokunarinnar nema með sérstöku leyfi stjórnarinn-
ar. Gengið var og hart eftir því, að lausakaupmenn verzl-
uðu aðeins frá skipunum, en kæmu sér ekki upp neinum
bækistöðvum í landi og dveldu ekki nema 4 vikur í hverri
höfn.21 Áttu þessar aðgerðir rót sína að rekja til kvai't-
ana kaupmanna þeirra, sem keypt höfðu eignir konungs-
verzlunar, yfir því, að samkeppni lausakaupmanna væn
þeim svo þung í skauti, að þeir gætu ekki staðið í skilum
við sölunefnd.
Eftir að glæðast tók yfir íslenzku verzluninni að nýju
upp úr 1797 og keppinautar fóru að gera vart við sig a
kaupsvæði Hansteens, var hann óspar á kærur með til-
vísunum til ofangreindra tilskipana. Þessir keppinautar