Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1996, Blaðsíða 131
129
Úr sögu íslenskrar málfrœðiiðkunar
et. ft.
nf. á ár
ef. ár á
þgf- á ám
þf. á ár
pro aa
Til annarrar beygingar teljast orð eins og dygd, og tekið er fram að
þannig beygist öll einkvæð kvenkynsorð. Sem dæmi nefnir Jón: brad
(bráð), hlif (hlíf), borg, brák, ndl, skdlm, baun, skalp, ar, ras, beit, eyx
og mey. Er þetta að vonum stærsti flokkur kvenkynsorða. Á sama hátt
og í karlkynsorðum sýnir Jón fjölda beygingardæma og á stöku stað
gerir hann athugasemdir við samtímabeygingu eins og t. d. að rangt sé
að nota höndur, nöglur, tönnur í stað hendur, neglur, tennur (Finnur
Jónsson 1930:45). Athugasemdir sem þessar eru sérlega kærkomnar
þeim sem fást við sögulega beygingarfræði.
Til þriðju beygingar teljast orð sem enda á -a eins og ausa, beita,
bitta, brecka (brekka), dufa (dúfa), eckia (ekkja) og fjölmörg fleiri.
Til hinnar ljórðu þau sem enda á -e (þ.e. -i) eins og erme, eyre,
feste,fylle, heiðe, helge.
Til hinnar fimmtu teljast orð sem enda á -ur í nefnifalli eintölu.
Sýnt er beygingardæmið veidur (veiður):
et. ft.
nf. veidur veidar
ef. veidar veida
þgf- veide veidum
þf. veide veidar
Til þessa flokks telur Jón orðin Fri'dur, Heidur, Hilldur, Hleidur, ridur
(Fríður, Heiður, Hildur, Hleiður, ríður). Þá nefnir Jón að fáein orð fái
'vr-endingu í fleirtölu (þ.e. -ir), svo sem briidur (brúður), einhver
ýmist -ar eða -er (reidur) og nokkur séu óregluleg, en þau eru að mati
Jóns: fiðdur (fjöður), nf.ft. fiadrer, fiadrar (fjaðrir, fjaðrar); gimbur,
of.ft. gimbrar; klðmbrur, nf.ft. klambrer, klömbrur; gigur (gýgur),
gigiar, giger (gýgjar, gýgir).
Hvorugkynsorðum skiptir Jón aðeins í tvo beygingarflokka: