Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1939, Page 33

FEÁ ÞEIM YNGRI
7
stjóri á Eskifirði, og þar mun Hall-
dór hafa alist upp. Hann lærði
prentiðn, en fékst síðan við síma-
8'seslu, verzlun og bankastörf.
Nokkrar ismásögur og kvæði í tíma-
ritum (“Hjálp”, Eimr. 1921, “Fjall-
vísur” Iðunn 1923) vöktu enga at-
hygli. Því meir tóku menn eftir
bókinni í fáum dráttum.1)
Raunar mun Halldór hafa átt það
að þakka hinni sósíalistisku stefnu
sinni, að flokksbræður hans gerðu
svo mikið úr þessu fyrsta riti hans.
Stefnan lýsti sér í samúð hans með
smælingjum, hatri á kaupmanninum
og kaldhæðni, sem minti á Gest
Pálsson. Hún var kannske skýr-
ust í sögunni “Nýmálað”. Hann var
þar nokkuð fálmandi í efnisvali, og
eigi allfáar af sögunum gerðu meira
að “leitinni á sálarsviðinu” er ein-
kendi tímann á undan, heldur en úr
sjónarmiði öreiganna. Vott um
þetta ber hinn einkennilegi sj ómað-
ur í “Rún”, mótaður af landshátt-
um og æfikjörum, “Valvan”, sprott-
in úr austfirzku hrika-umhverfi og
austfirzkri þoku, iog síðast en ekki
sízt “Dulmögn”, þar sem sjálfur
frum-maðurinn stingur fram hófn-
um. f “Hrotur” verða huldir sálar-
kraftar manni að bana. En það
sem gaf bókinni gildi var tilraun sú,
er þar var gerð með nýjan stuttorð-
an istíl. Að sú tilraun var gerð
viljandi sýnir nafn bókarinnar.
Þessi stíll er orðinn miklu mark-
vissari í síðari bók Halldórs Dauð-
inn á þriðju hæð 1935. Jafnframt
er efnisvalið orðið fast: Halldór lýs-
lr nú mönnum og dýrum í hinu kald-
1) iSjá annars um hann “Skáld á leið
til sósíalismans” eftir Einar Olgeirsson,
Rétti 1932, XVII: 95—116.
ræna umhverfi borgarinnar. Loks
er hér á ferð alveg nýr stíll í bygg-
ingarlist smásögunnar, eins og 'sjá
má af fyrstu sögunni, sem bókin er
nefnd eftir. Örvæntingarfullur ör-
eigi kemur utan úr grárri morgun-
skímu vetrardagsins, gengur upp á
þriðju hæð hússins og hengir sig
úti fyrir húsdyrunum sínum. Þetta
er Grand Hótel saga Vicki Baum en
miniature iog prýðilega gerð.
Það er ekki mikið að vöxtum isem
liggur eftir Halldór auk þess sem
hér er talið. Fáeinar sögur í Iðunni
og Rétti. En hinn sérkennilegi stíll
hans markar honum bás einum sér
meðal höfunda tímabilsins.
Tveim árum eftir að í fáum drátt-
um kom út, kom Bárujárn (1932)
smásagnasafn eftir Sigurð B. Grön-
dal. Hann hafði að vísu fyr gefið
út kvæðasafn Glettur 1929, mest
stemmingar eftir tískunni frá 1920.
Og síðan hefir hann gefið út smá-
sagnasafnið Opnir gluggar 1935.
Sigurður B. Gröndal er fæddur
19040 og hefir unnið fyrir sér sem
þjónn bæði á millilandaskipum og í
veitingasölum. Sjómenskuna má
lesía út úr sumum kvæðum hans og
sögum.
Hann byrjar, sem sagt, eftir
hinni lýrísku tísku frá 1920, en um
1928 fer að heyrast ádeilutónn hjá
honum, miðstéttin reykvíkska er
skopteiknuð ,en tekið svari olnboga-
barna þjóðfélagsins, skækna, götu-
stráka og stéttvísra verkamanna.
Hann er orðinn sósíalisti. En það
er lítið bragð að sögum hans. Hann
bregður fyrir sig skopmyndagerð
(parodiu burleiskum); hún liggur í
1) Sjá Rétt 1932, XVII: 95—116.