Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1939, Side 112

TUTTUGASTA ÁRSÞING ÞJóÐRÆKNISFéLaGSINS
85
utan um mannlífið á þessum síðastliðnu
tuttugu ánim. Ekkert færir oss t>etri
sönnun fyrir því, en tíðindi þau sem
gjörðust á þessu síðastliðna hausti. Eg
veit ekki hvort vér höfum gjört oss ljósa
grein fyrir því, en vér búum nú í heimi
sem lýtur öðrum lífsskoðunum en hinu
fyrri sem áður var. Vér höfum lifað af
Hagna rökkur. Móði og Magni hafa að
vísu erft Mjölni, en nýrri jörð hefir skotið
upp úr sænum. Lif og Lífþrasir hafa
bjargast við morgundöggina. Undur-
samlegir hlutir hafa skeð svo að maður
biður með óþreyju og eftirvæntingu sögu
hinna næstu tuttugu ára. Ef að líkum
hefði látið, hins eldra hugsunarháttar,
þá ætti heimurinn nú í allsherjar striði
er búið væri að kosta míljónir mannslífa.
Snemma á þessu hausti hefði sá ófögn-
uður byrjað. 1 september mánuði var
eigi annað fyrirsjáanlegt, en að öll Norð-
urálfan yrði komin í bál og brand innan
fárra daga. öðru megin deildu þýzkar
þjóðir, staðráðnar i þvi að hlíta engum
fortölum en beita ofbeldi og ójöfnuði
nema öllum þeirra kröfum yrði fullnægt;
hiniun megin stóðu hinar brezku þjóðir
og Frakkar er halda vildu friðl meðan
tök væri á. Auðvitað spratt allur þessi
eldur upp af Versala samþyktunum, tutt-
ugu ára gömlu, er á þeim tímum voru
nefndir friðarsamningar! En þá gjörðist
sá atburður, er verða mun rómaður með-
an vit og djörfvmg eru nokkurs metin í
þessum heimi, sem afstýrði þessum ófögn"
uði. The Rt. Hon. Neville Chamberlain.
forsætisráðherra brezka veldisins, stolt-
asta og voldugasta rikjasambandsins í
veröldinni, gekk i málið. Fyrirvaralaust
afræður hann að heimsækja Adolph
Hitler, leiðtoga Þýzku þjóðarinnar, á
sumarheimili hans i Berchtesgaden, 15.
sept. og leita samninga við hann til að
áfstýra þessari hættu sem yfir vofði. öll
blöð og allar fréttastofur stóðu á önd-
inni. Flest stórblöðin er hugsuðu út frá
viðhorfi hins forna heims, sem hruninn
var, töldu þetta hina mestu ósvinnu og
óvirðingu, svo að brezka veldið hlyti að
bíða við það ihina mestu heiðursskerðing
er hugsanleg væri, er aldrei yrði bætt.
Það átti að svara þessari frekju með
kúlnaregni og manndrápum. Chamber-
lain gaf sig ekkert að slíkum eggjunum
en fór sinu fram. Hann fékk talið svo um
fyrir Hitler að stanz varð á herútboði.
Tvær aðrar ferðir gjörði hann, 21. se.pt.
til Godesberg við Rín, og síðast 30. sept.,
til Munchen. Var þá loks bundinn endi á
ófriðarhættuna, að vér vonum, um lang-
an tíma, með samningum er gaf Þjóð-
verjum leyfi til að innlima þýzk land-
svæði, er “friðarsamningarnir” gömlu
höfðu lagt undir nýtt ríki “Czecho-Sló-
vakíu” er aldrei hafði áður verið til í
sögunni. Bæheimur var til, sem sjálf-
stætt konungsríki, um margar aldir, og
er enn, verði landamerkjum Munclien
samninganna ekki breytt.
Um hvað var deilt. Yfir 3,500,000
Þjóðverjar voru klofnir frá þjóðlandi sínu
og lagðir undir þessa nýju ríkisstofnun,
sem aldrei hafði átt sér nokkurn stað í
sögu Norðurálfunnar, með Versala-samu-
ingunum. Þetta fólk heimtaði, sem við-
urkendan sjálfsákvörðunarrétt sinn, að
mega sameinast aftur þjóðlandi sínu. Að
synja þeim þess, var ekki réttlætanlegt og
sízt af öllu gild ástæða til þess að steypa
allri Norðurálfunni, allri hinni hvitu sið-
menningu, í glötun. Eða þannig leit
Chamberlain á það. Hann er nú hniginn
að aldri, rúmt sjötugur, og þessvegna ef
til vill naumast eins uppnæmur fyrir
hverjum pólitískum gjósti prentlistarinn-
ar og yngri menn, en átök hefir þetta
kostað hann, meir en almenningi er ljóst.
Aldraður maður, stígur inn í hinn nýja
heim, gegn uppivöðslu og æsingi, með-.
ráðherra sinna sem æpa eins og Kaifas-
arliðið forðum, “Blóð hans komi yfir oss
og börn vor”, og velur braut friðarins,
þessi maður er óalgengur maður. Eg vil
halda að Neville Chamberlain, sé mesti
stjómmálamaður samtíðarinnar, mesti
maðurinn sem nú er uppi, og að það sé
meir en lítið fagnaðarefni, að hann skuli
vera mestu ráðandi í riki því sem vér
búum í sem er okkar heimili og kjörland,
og höfuð veldi hins mentaða heims. Eg
vil trúa því, eins og i efni hefir gjörst, á
þessu hausti að það séu sannmæli, sem