Hugur - 01.06.2004, Blaðsíða 167

Tvœr ráðgátur um eiginleika
165
hugtökum er ekki sú heppilegasta fyrir markmið Rosens. Johnston tekur
sjálfur fram að hægt sé að aðhyllast að minnsta kosti einhvers konar hlut-
Vggju um eiginleikana sem svara til viðbragðsháðra hugtaka. Hann skil-
greinir hugtökin en ekki eiginleikana sem þau vísa til sem viðbragðsháð; það
að búa yfir þessum tilteknu hugtökum er háð ákveðnum hugrænum við-
brögðum. Það hvort eiginleikarnir sem vísað er til eru líka háðir þessum við-
brögðum er svo annað mál og skilgreining Johnstons kemur ekkert inn á það.
I ljósi þessa má efast um að eiginleikar sem gefnir eru til kynna af við-
bragðsháðum hugtökum í skilningi Johnstons séu huglægir á þann hátt sem
f°rsenda 1) vísar til. Eiginleikarnir geta auðvitað verið viðbragðsháðir en það
að hugtökin séu viðbragðsháð er engin trygging fyrir því að eiginleikarnir
Sem þau vísa til séu það líka.
Ef við víkjum hins vegar frá framsetningu Johnstons og gefum okkur að
eiginleikinn sjálfur sem um ræðir sé viðbragðsháður, það er að það hvort til-
tekinn hlutur hafi hann sé háð því að við sýnum ákveðin hugræn viðbrögð,
Hjórnar forsenda 1) mjög sennilega. Hugsum okkur að slettni sé eiginleiki
Sem hlutur hefur þá og því aðeins að hópur af verum sem við getum kallað
Jyttin sýni við honum slettniviðbrögð. (Látum það liggja milli hluta hvort
vttin eru hópur af manneskjum eða ekki. Það ætti ekki að skipta máli.) Af
ÞVl má leiða að sú staðreynd að tiltekinn hlutur sé slettinn sé háð þessu við-
. ragoi Slyttanna. Þar með hlýtur staðreyndin að vera huglæg í þeim skiln-
lngi sem lýst var hér að framan.9
Lítum nú á rök Rosens fyrir forsendu 2) í þessu samhengi: Rannsakandi
Sem ekki tilheyrir hópi Slyttanna og hefur jafnvel aldrei upplifað slettnivið-
tögð getur orðið sérfræðingur í að greina slettni í hlutum vegna rannsókna
smna á Slyttunum. Frá sjónarhóli rannsakandans eru staðreyndir um slettni
1 engu frábrugðnar öðrum staðreyndum og engin ástæða til að telja þær hug-
lægar eða hugarheimsháðar.
Ekki er auðskilið hvers vegna, samkvæmt útfærslu Rosens, staðreyndir um
^ettni eru ekki samt sem áður huglægar. Auðvitað eru þær ekki háðar hugar-
Clmi rannsakandans, en samt sem áður virðast þær háðar hugarheimi Slytt-
anna. Það sem er háð einhverju þarf ekki að vera (og er líklega sjaldnast) háð
nm svipuðum hlutum. Barn sem er háð foreldrum sínum er auðvitað ekki
að öllum foreldrum í heiminum. Þrátt fyrir það má segja að börn séu for-
maháð. Manneskja sem er haldin nikótínfíkn er ekki laus við fíkn bara
Vegna þess að hún er ekki háð koffíni. Staðreyndir um nikótínfíkn hennar eru
ram háðar ýmsu því er varðar nikótín. Hvernig í ósköpunum getur Rosen
” naldið því fram að staðreyndir um slettni séu ekki hugarheimsháðar sök-
Uln þess eins að þær eru ekki háðar hugarheimi rannsakandans?
ýgmynd Rosens virðist vera sú að rannsakandinn geti komist að því að
^ nttr hafi slettni, eða tilhneiginguna til að koma af stað slettnisviðbrögðum
Ja Slyttunum, með því að skoða eingöngu hlutlæga eiginleika veraldarinn-
9
Búa má til hliðstætt dæmi þar sem slettni veltur ekki á slettniviðbrögðum heldur dómum um slettni.
-e.a.s. hlutur er slettinn þá og því aðeins að Slyttin felli þann dóm að hann sé slettinn eða mundu
eUa slíkan dóm við réttar aðstæður.