Hugur - 01.06.2004, Blaðsíða 278

276
Ritdómar
skrifað með litlum staf í vísinum) á ann-
an hátt en sem „hugmynd" hví þá ekki að
reyna að finna annað heiti í stað „Hug-
myndar“? Þegar ég fékkst við fagurfræði
Kants og Hegels í B.A.-ritgerð minni
þýddi ég „Idee“ sem „hugsýn" vegna þess
hve tengt það er hugtakinu „Ideal“ (hug-
sjón) í fagurfræði beggja. Grísk orðsifja-
fræði (eídon = ég hef séð) gefiir einnig til-
efni til að koma skýrari „sjónrænum
þætti" að við orðmyndunina en gætir í
„Hugmynd“. Eg reyndi við lestur Grund-
vallar að lesa „hugsýn" í stað „Hugmynd-
ar“ en þótti það ekki alltaf eiga vel við
sem siðfræðilegt hugtak. Vonandi rambar
einhver á betri lausn.
Ef grunur minn um að Grundvöllur sé
upphaflega þýddur úr ensku er réttur
verður það að teljast undarleg vinnutil-
högun, þrátt fyrir ágæti þýðingarinnar.
Það segir sig sjálft að við að þýða úr
annarri þýðingu eykst hættan á misskiln-
ingi og þýðingarvillum til muna. Ef ein-
hver var svo fenginn til að bera þýðinguna
gaumgæfilega saman við frumtextann
spyr ég mig hvers vegna hann var ekki
einfaldlega beðinn um að þýða verkið
sjálfúr! Ég þekki það af eigin raun að slík
vinna getur tekið lengri tíma en að þýða
sjálfan textann. Hefði verið um texta á
mjög framandi tungumáli að ræða gæti ég
skilið að ekki hefði verið kostur á öðru en
að þýða upp úr annarri þýðingu. Á hæfúm
þýskuþýðendum ætti hins vegar ekki að
vera svo mikill hörgull hér á landi að slíkt
hafi reynst nauðsynlegt. Að vísu hef ég
heyrt því fleygt að verk Kants séu öllu
skýrari á ensku en á þýsku en ég fékk þó
ekki séð - eftir að hafa gert nokkrar stikk-
prufúr - að þau rök eigi hér við. Alls
munu tíu manns hafa komið að þýðing-
unni í einni eða annarri mynd (228) og er
því ekki að undra að árangurinn sé jafn
glæsilegur og raun ber vitni. Þegar hins
vegar er haft í huga hve mikinn tíma og
kraft umrætt vinnuferli hlýtur að hafa
kostað dreg ég í efa að það geti talist vera
til fyrirmyndar fyrir útgáfú erlendra vís-
indarita á íslensku í framtíðinni.
Egill Arnarson
Þrílita landabréf
Kristján Kristjánsson og Logi Gunnars-
son (ritstj.): Heimspekimessa. Ritgerðir
handa Mikael M. Karlssyni prófessor sex-
tugum. Háskólaútgáfan, 2003. 300 bls.
I Islenskri orðsifjabók segir að orðið
„messa“ merki guðsþjónusta eða kirkju-
legur minningardagur (einkum um
dýrlinga). Þar segir h'ka að hin upphaf-
lega (latneska) merking orðsins vísi til
þess þegar kemur að altarisgöngu í
messunni og djákninn biður hina
óskírðu að fara. I þessu felst einhvers-
konar útskúfún eða útilokun þeirra sem
ekki eru skírðir eða innvígðir. Og það er
nokkuð víst að þessi bók rúmar ekki
hina\ hún rúmar ekki þá sem ekki eru í
„aðdáendaklúbbi Mikes“, en ritstjórar
bókarinnar segja raunar að tilgangur
þeirra hafi ekki verið „að hóa saman
landsliði íslenskra heimspekinga heldur
aðdáendaklúbbi Mikes, vinum og vel-
unnurum [...]“ (13). Þetta er raunar virð-
ingarvert framtak þeirra Loga Gunnars-
sonar og Kristjáns Kristjánssonar að
heiðra kennara sinn (og gamlan vin)
með þessum hætti, að halda honum
heimspekiráðstefnu og gefa út ráð-
stefnurit í kjölfarið. I þessu ljósi er auð-
vitað skiljanlegt og raunar við hæfi að
tala um Mikael sem fóður (akademískrar
heimspeki á Islandi).
Mér virðist greinarnar í þessari bók
bæði vera sundurlausar og einsleitar.
Sundurlausar segi ég því í henni er eng-
inn samræða eða samstæð heild; þarna
talar hver fyrir sig og (hver) út frá sér.
Það má ef til vill segja að greinarnar gefi
okkur innsýn í þá umræðu sem greinar-
höfúndar hennar eru í (og eiga í) á öðr-
um vettvangi (við aðra) en utan við þessa
bók. Ef sú er raunin eru greinarnar sam-
safn af heimspekilegum fleygum eða
sundurlausum fleygskurði úr óh'kum átt-
um. Mér virðist bókin vera einsleit því í
henni er aðallega efni sem sprottið er af
eða sver sig í ætt við hina bresk-banda-
rísku heimspekihefð; greinarnar eru -
með nokkrum undantekningum —