Sagnir - 01.06.2001, Blaðsíða 12

Hrafnkell Lárusson er fæddur árið 1977.
Hann stundar BA nám f sagnfræði við Háskóla Islands.
Saga eins og við viljum
Af „snatasagnfræóilegum" aðferóum og nióurstööum
í gegnum tíðina hefur það borið við að íslenskir
dægurlagatextar hafi haft sagnfræðilegar skírskot-
anir þó ekki verði sagt að það sé mjög áberandi á
síðari árum. Meistari Megas er einn þeirra íslensku
tónlistarmanna sem töluvert hefur litið til fortíðar-
innar í textagerð sinni. Eitt sterkasta dæmið er
hljómplata sem hann sendi frá sér árið 1972 og heit-
ir einfaldlega Megas. Á þeirri plötu er mikið leitað í
sagnaarfinn og beitt til þess sérstakri aðferð sem á
plötuumslagi er nefnd „Snatasagnfræði". Um um-
fjöllunarefni plötunnar og aðferðir snatasagnfræð-
innar segir á plötuumslaginu:
Megas fetar troðnar slóðir í sagnarituninni og
hefur það að leiðarhnoða eins og aðrir
íslandssöguhöfundar að segja hana eins og
honum þykir hún skemmtilegust en láta gráan
veruleikann hvergi trufla frásögnina né deyfa.
Hins vegar hefur Snataútgáfan þann kost
fram yfir aðrar íslandssögur að hún er ekki
gerð til að skemmta höfundi einum.1
Hér á eftir er meining mín að greina með (snata-)
sagnfræðilegum hætti hversu vel sögutúlkun Megasar
samræmist viðurkenndum heimildum. Hér er aðeins
um sýnishorn að ræða og hafa tveir textar verið
valdir af handahófi af fyrrgreindri plötu til að fara
undir stækkunargler snatasagnrýnisins. Þeir textar
sem hér um ræðir fjalla um tvo af „stærstu" mönnum
íslandssögunnar, þá Jón Arason biskup og Snorra
Sturluson og örlög þeirra. Aðferðin sem beitt er felst
í að kljúfa hvorn texta niður og vega og meta í við-
ráðanlegum bitum.
Dauði Snorra Sturlusonar
Þeir riðu átján einsog gengur
eftir miðjum Reykholtsdal
með nýja hjálma nýja skildi
nýja skó og troðinn mal
Þeir sungu frekt með fólskuhljóðum:
færum Snorra á heljarslóð
og vöktu alla upp á bænum
engum þóttu Ijóðin góð
Þeir fóru um allt og undir rúmin
en engan Snorra fundu þó
hann bjó við Fálkagötu og gerði
grín að þessu og skellihló2
Dauði Snorra Sturlusonar
Þeir riðu átján einsog gengur
eftir miðjum Reykholtsdal
Hér ber höfundi ekki saman við frásögn íslendingasögu af
þessum atburði en þar er fjallað um liðssafnað Gissurar og síð-
an sagt: „Gissur reið frá liðinu með sjö tigu mannaV Hins
vegar eru átján menn mun viðráðanlegri fjöldi en sjötíu og auk
þess hentar það stuðlasetningunni betur að mennirnir séu átján.
Um það hvort þeir sem fóru að Snorra riðu eftir miðjum Reyk-
holtsdalnum, uppi í hlíðum hans eða sitt á hvað, getur íslend-
ingasaga ekki.
með nýja hjálma nýja skildi
nýja skó og troðinn mal
Ekki getur íslendingasaga klæðnaðar eða annars útbúnaðar
þeirra manna er fóru að Snorra. En hafi þeir gert sér grein fyrir
sögulegu mikilvægi þess sem þeir voru í þann mund að fram-
kvæma verður að gera ráð fyrir að þeir hafi klætt sig í samræmi
við það. Þó er Iíklegt að þægindi hafi ráðið einhverju enda
skiptir réttur klæðnaður miklu máli þegar íþróttir eru stundaðar
hvort sem þær heita knattspyrna, krulla eða mannvíg. Ekki
má útiloka að Megas hafi haft undir höndum óbirtar heimildir
um klæðaburð aðfararmanna og er það þá mál sem ber að
skoða betur.
10