Sagnir - 01.06.2001, Blaðsíða 89

hér. En auðvitað var vandalítið fyrir mig að velja um, því þú veist nú sjálfsagt eins vel og
ég, að E.B. er ólýrískur mjög og líka óþjáll mjög ef maður setur hans skáldskap í sam-
band við músík. Annars get ég sagt þér það að ég var að öðru leyti alveg á móti kvæði
E.B. og álít að það verðskuldi ekki meira en 2. verðlaun.“ Lbs.-Hbs. [án númers] Gögn
Jóns Leifs. Páll ísólfsson til Jóns Leifs, 23. janúar 1929.
31 Á þetta bendir Árni Heimir Ingólfsson í enn óbirtri grein sem fjallar meðal annars um
kantötukeppni Alþingishátíðarinnar. Sjá Árni Heimir Ingólfsson, „Hetjur styrkar standa.
Þjóðhvöt Jóns Leifs og Alþingishátíðin.“ (Handrit að grein).
32 Lbs.-Hbs. [án númers] Gögn Páls ísólfssonar. Jón Leifs til Páls ísólfssonar, 9. janúar
1929.
33 Er undirbúningsnefnd Alþingishátíðarinnar taldi sér hvorki fært að heimila né banna
breytingar á hátíðarljóðum Davís Stefánssonar skrifar Jón Leifs höfundinum sjálfur og
beiðist leyfis hans fyrir breytingunum. Davíð svarar um hæl: „Eg gef yður fullt leyfi til
þess að nota, í tónverk yðar, þá kafla úr hátíðarljóðum mínum, sem þér óskið eftir og
með þeim kjörum, sem þér nefnið í bréfi yðar.“ Lbs.-Hbs. [án númers] Gögn Jóns Leifs.
Davíð Stefánsson til Jóns Leifs, 12. nóvember 1929.
34 Lbs.-Hbs. [án númers] Gögn Jóns Leifs. Undirbúningsnefnd Alþingishátíðarinnar
1930 til Jóns Leifs, 6. febrúar 1929.
35 Sjá tilvitnun í: Bjarki Sveinbjörnsson, „Tónlistin á íslandi á 20. öld“, bls. 23.
36 Magnús Jónsson, Alþingishátíðin 1930, bls. 34.
37 í dagbók Sigfúsar Einarssonar sem hann hélt vegna undirbúnings Alþingishátíðar-
innar segir hinn 27. september árið 1929: „Brjef frá Jóni Leifs til umsagnar. Tilkynning
um að hann hafi í smíðum kantötu við 7 kafla úr hátíðarljóðum Davíðs. Býst við að
verkið verði „fullklárað“ „í desember sennilega“. Kveðst skuli senda verk sitt til athug-
unar ef nefndin óski. Tjáði framkvæmdastjóri að þessu boði Jóns væri sjálfsagt að taka
og lofaði hann að síma Jóni þegar, að hann sendi handrit sitt til sendiráðs íslands í
Kaupm.höfn.“ Morgunblaðið, 11. október 1996.
38 Sjá tilvitnun í: Bjarki Sveinbjörnsson, „Tónlistin á íslandi á 20. öld“, bls. 24.
39 Lbs.-Hbs. [án númers] Gögn Jóns Leifs. Afrit af bréfi Jóns Leifs til Páls ísólfssonar,
30. maí 1928.
40 Lbs.-Hbs. [án númers] Gögn Jóns Leifs. Kristján Albertsson til Jóns Leifs, 11. júní
1928.
41 Auk Páls ísólfssonar sendu inn kantötur til keppninnar þeir Bjarni Þorsteinsson, Emil
Thoroddsen, Sigurður Þórðarson, Björgvin Guðmundsson, Sigurður Helgason og
Þórarinn Jónsson.
42 Árni Heimir Ingólfsson, „Jón Leifs - hugleiðingar á afmælisári“, 1. þáttur (Ríkisút-
varpið, maí 1999).
43 Lbs.-Hbs. [án númers] Gögn Páls ísólfssonar. Jón Leifs til Páls ísólfssonar, 15. apríl
1929. Lagið sem um ræðir var Rís þú, unga íslands merki, sem Jón hafði samið árið
1922. Ekki er vitað hvort eða hverju Páll svaraði, en lag Jóns var ekki á dagskrá kórtón-
leikanna sem fram fóru á hátíðinni.
44 Lbs.-Hbs. [án númers] Gögn Páls ísólfssonar. Jón Leifs til Páls ísólfssonar, 26. apríl
1929.
45 Lbs.-Hbs. [án númers] Gögn Jóns Leifs. Jón Leifs til Ragnheiðar Bjarnadóttur, 26.
nóvember 1930.
46 Lbs.-Hbs. [án númers] Gögn Jóns Leifs. Páll ísólfsson til Jóns Leifs, 23. janúar 1929.
47 í kjölfar útvarpsþátta sem Hjálmar H. Ragnarsson flutti í Ríkisútvarpinu, Rás 1, í
október árið 1995 spunnust harðar blaðadeilur, einkum vegna þess að í þáttunum var
Ieitt líkum að því að Páll hafi átt sök á því að Jón sendi ekki inn Þjóðhvöt sína í kantötu-
keppnina. í þriðja þættinum sagði: „Næsta stórvirki Jóns var íslandskantatan Þjóðhvöt
... op. 13. Jón samdi þessa kantötu ... líklega með það í huga upphaflega að senda hana
inn í samkeppni um hátíðatónverk fyrir þjóðhátíðina á Þingvöllum 1930. ... Verkið er
samið við hátíðaljóð Davíðs Stefánssonar og er í sjö aðskildum þáttum. Jón sýndi forn-
vini sínum, Páli ísólfssyni, tvo þætti úr kantötunni nokkru áður en skilafrestur í sam-
keppnina rann út en ákvað í kjölfar þess fundar að hætta við að senda hana til dóm-
nefndarinnar. Hann taldi sig vita eftir þetta samtal við Pál að hann ætti enga möguleika
á að vinna samkeppnina.“ Morgunblaðið, 22. nóvember 1995. -Blaðadeilur þessar voru
á milli Hjálmars H. Ragnarssonar, Jóns Þórarinssonar og Bjarka Sveinbjörnssonar. Sjá
Morgunblaðið, 11. nóvember 1995. -Morgunblaðið, 22. nóvember 1995. -Morgunblaðið,
28. nóvember 1995. -Morgunblaðið, 14. september 1996. -Morgunblaðið, 11. október
1996.
48 Árni Heimir Ingólfsson, „Hetjur styrkar standa“.
49 Árni Heimir Ingólfsson, „Hetjur styrkar standa“.
50 Sjá tilvitnun í: Árni Heimir Ingólfsson, „Hetjur styrkar standa“.
51 Sjá tilvitnun í: Árni Heimir Ingólfsson, „Jón Leifs - hugleiðingar á afmælisári“.
52 Þótt orgelkonsertinn hafi ekki verið tilbúinn fyrir Alþingishátíðina virðist Jón hafa
vonast til að Páll fyndi annað tækifæri til að leika konsertinn. í júní árið 1930 skrifar
hann til móður sinnar: „Eg er að klára stærðarverk fyrir orgel og orkester, eitthvað
handa Páli ís. að spila, ef hann vill.“ Lbs.-Hbs. [án númers] Gögn Jóns Leifs. Jón Leifs
til Ragnheiðar Bjarnadóttur, 19. júní 1930. -Páll var heldur ekki af baki dottinn. Átta
árum síðar skrifar hann Jóni: „Kæri Jón! Undanfarið hef ég verið að æfa orgelkonsert-
inn þinn. Eins og ég sagði þér - og þú auðvitað veist - þá er hann mjög erfiður að spila.
Ég held samt að mér takist að „gestalte“ hann sæmilega úr því líður á sumarið. En segðu
mér eitt, mundi vera nokkur möguleiki að spila hann í haust, t.d. í Þýskalandi? ... Ég hef
í huga að ferðast um Norðurlönd í haust... [E]f hægt væri að koma því við að leika
konsertinn, þá mundi ég mjög gjarnan vilja gera tilraunina í þeirri von að mér tækist hún
sæmilega.“ Lbs.-Hbs. [án númers] Gögn Jóns Leifs. Páll ísólfsson til Jóns Leifs, 18. apríl
1938. -Að lokum varð það þó þýskur orgelleikari, Kurt Utz, sem lék einleikshlutverkið
í þau tvö skipti sem konsertinn var fluttur meðan Jón lifði. Árni Heimir Ingólfsson,
„Risaeðlur í Berlín. Um orgelkonsert Jóns Leifs.“ Lesbók Morgunblaðsins 30. janúar
1999, bls. 6-7. Sjá bls. 6. Nánar má lesa um orgelkonsert Jóns Leifs í eftirfarandi riti:
Árni Heimir Ingólfsson, „Jón Leifs and the Organ Concerto: Compositional History,
Analysis and Reception.“ B.Mus. ritgerð við Oberlin Conservatory of Music, 1997. Lbs-
Hbs.