Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Page 23

,FRJÁLST ER í FJALLASAL"
153
festast, sagði hann: — Ég sé um þessa lconu
og síðan börnin mín. Húsfreyjan í Holtaseli
var dóttir þessa manns. Það var til gott fólk
í gamla daga, ekki síður en nú. En af þessu
getur þú séð, að mín kynslóð hefur sinn fót-
inn í hvorri lejr, eins og danskurinn segir.
VI.
Við vorum komnir heim til íslands aftur.
Svavar sagðist hafa farið frá Hornafirði al-
farinn til Reykjavíkur 1930, en áður hafði
hann verið hér tvo vetur á Samvinnuskól-
anum:
— Ég hef ekki menntun nema frá Sam-
\ innuskólanum, sagði hann, en þú getur rétt
ímyndað þér, hvort hún hefur ekki verið
ósvikin. Hér keyrði ég út öl fyrir Olgerðina
Þór, en ofreyndi mig á því starfi og var þá
settur í skrifstofu og vann við bókhald. En
svo varð ég atvinnulaus. Það varð mitt lán.
Atvinnuleysi er undirrót alls góðs. Maður
sem keyrir ölbíl og situr við bókhald fremur
aldrei neinar stórdáðir. Nú gerðist ég rukkari
um tíma. Það var eitt helvíti að hlaupa eftir
einhverjum körlum með úttroðna tösku af
reikningum og svo sögðu þeir, þegar maður
náði loksins í skottið á þeim, að þeir ætluðu
að skila þessu eða hinu aftur. Aðrir gátu ekki
hugsað sér að borga reikning, fyrr en ég hafði
hlaupið á eftir þeim svo sem þrjár bæjar-
leiðir. En upp úr þessu fór ég að fást við
málaralist fyrir alvöru og frá 1934 get ég
varla sagt ég hafi forspillt niínum dýrmætu
kröftum í annað. Þegar ég kom til Kaup-
mannahafnar upp úr næstu áramótum og sett-
ist á bekk í listháskólanum svonefnda, upp-
hófst Ginnungagap míns frægðarferils. Þá
var þar fyrir Sigurjón Ólafsson, einnig voru
þá í Höfu Þorvaldur Skúlason, Jón Engil-
berts og Eggert Guðmundsson og voru mér
allir mjög góðir. Ég hafði haldið málverka-
sýningu í Skemmuglugganum í Haraldarbúð
áður en ég fór til Hafnar og þóttist sæmi-
lega sjóaður. Þá keypti Markús ívarsson af
mér margar smámyndir og var það í fyrsta
skipti, sem ég gat verið reglulega monsara-
legur. Meðan sýningin stóð yfir, læddist ég
stundum aftan að mönnum til að heyra, hvað
þeir segðu nú um gripina og hlusta eftir
stemningunni. Eitt sinn kom ég aftan að Guð-
brandi prófessor og einhverjum öðrum manni,
ég man ekki hvort það var Ólafur Friðriksson,
og standa þeir þá í miklu níði um þessi fyrir-
bæri í glugganum, og ég man eftir að Guð-
brandur sagði um eina myndina: — Þetta er
eins og þerripappír. Þá lagði ég niður skottið
og læddist burt. Það er interressant að geta
gengið aftan að mönnum og heyrt þá rífast
um það, sem manni er kærast. Ég hélt sýn-
inguna auðvitað til að reyna að plata einhvern
að kaupa, því mig vantaði peninga fyrir
Kaupmannahafnarferðina. Ég held bara satt
að segja, að Asmundur frá Skúfsstöðum hafi
verið nýkominn frá Höfn og haft þessi áhrif
á mig. Ilann kom oft til Kjarvals og gyllti
fyrir okkur menningarástandið í Kaupinhafn,
það væri nú eitthvað annað en hér í henni
Reykjavík. Iíann var mjög elskulegur mað-
ur og ég man eftir því, þegar Kjarval kynnti
hann fyrir mér:
Ég kom inn í vinnustofuna hans og þá
stendur þar ákaflega fínn maður á miðju
gólfi, á gráum gammósíum með hvítar brydd-
ingar á vestinu og vel í skinn komið. Mér
þótti maðurinn hinn hávirðulegasti og ekki
dró Kjarval úr: — Má ég kynna Asmund frá
Skúfsstöðum, höfuðaðdáanda í listum og vís-
indum.
En heyrðu góði, við vorum að tala eittlivað
um hann Markús áðan. Iíann var stórkost-
legur maður. Hann kom þarna stundum á
sýningar í sínum samfesting, olíukámugur og
krímóttur í andlitinu eftir erfiði dagsins, og
með stóran slaghamar í hendinni og skoðaði
málverkin og deildi við okkur, sem vorum
að gutla í listinni. Ég man eftir að hann tal-
aði þarna við mig fyrir utan Skemmugluggann
og sagðist ætla að kaupa myndir og jafnvel
borga mér sumt í dönskum peningum. Hann
lagði allt sitt í málverk. Þau hjón voru vön
að fara einu sinni eða oftar í bíó á viku, en
hættu því til að geta keypt fleiri myndir.
Þá lágu peningar ekki á lausu, ekki einu
sinni hjá atvinnurekanda eins og Markúsi.