Nýtt Helgafell - 31.12.1959, Síða 53

JÓNAS
183
héldu trúlega samninginn, sem veitti honum
einkarétt til að selja málverk hans. „Samn-
ingur er samningur," sagði hann. Og í honum
var ekki gert ráð fyrir neinni góðgerðarstarf-
semi. „Einsog þér viljið,“ sagði málarinn.
Jónas var hæstánægður með nýja fyrir-
komulagið á íbúðinni. Hann gat í sannleika
sagt oft verið einn og gefið sér tíma til að
svara þeim mörgu bréfum, sem honum nú
bárust, en hann var of kurteis til að geta látið
þeim ósvarað. Sum þeirra fjölluðu um list
Jónasar, önnur, og þau voru langflest, um
bréfritarann sjálfan, sem annaðhvort þurfti
uppörvun í köllun sinni, þeirri að mála, eða
bað um ráðleggingar eða fjárhagsaðstoð. Eftir
því sem nafn Jónasar birtist oftar í blöðun-
um, var hann líka, einsog allir aðrir, beðinn
um liðsinni gegn ýmsu hróplegu ranglæti.
Jónas svaraði, skrifaði um list, þakkaði, gaf
ráð, neitaði sér um hálsbindi til að geta sent
nokkurra króna fjárstyrk, og skrifaði undir
öll þau sanngjörnu mótmæli, sem honum voru
sýnd. „Ertu nú farinn að skipta þér af pólitík?
Láttu rithöfunda og kerlingarskrukkur um
það,“ sagði Rateau. Nei, hann skrifaði ekki
undir önnur mótmæli en þau, sem skýrt var
tekið fram um, að væru óháð öllum flokkum.
En öll mótmælin tjölduðu með þessu fallega
sjálfstæði. Iíeilu vikurnar voru vasar Jónasar
úttroðnir af bréfum, sem sífellt voru vanrækt
og endurnýjuð. Hann svaraði þeim, sem mest
lá á, og það voru venjulega bréf frá ein-
hverjum ókunnugum, en geymdi til betri tíma
bréf þeirra, sem báðu um svar við tækifæri,
það er að segja bréf til vina sinna. Allar þess-
ar skyldur forðuðu honum að minnsta kosti
frá slæpingsskap og kæruleysi. Honum fannst
hann sífellt vera á eftir timanum og hafði
stöðugt samvizkubit, jafnvel þegar hann var
að vinna, sem öðru hverju bar við.
Börnin urðu Lovísu erfiðari og erfiðari, og
hún sleit kröftum sínum við að gera ýmislegt
það, sem hann hefði getað gert á heimilinu,
ef betur hefði á staðið. Honum féll þetta
þungt. Þegar allt kom til alls vann hann sjálf-
ur sér til ánægju, en hún bar þyngstu byrð-
arnar. Hann sá það greinilega, þegar hún var
úti að kaupa til heimilisins. „Síminn!“ hróp-
aði elzta barnið, og Jónas flýtti sér frá mál-
verkinu, en kom himinlifandi að því aftur
með nýtt heimboð. „Það er gasið!“ kallaði
maður í dyrunum, sem eitt barnið hafði opn-
að. „Já! Já!“ Þegar Jónas lagði frá sér sím-
tólið eða hvarf frá dyrunum, mátti hann eiga
það víst, að vinir, lærisveinar, eða hvort-
tveggja vinir og lærisveinar kæmu á hæla
honum inn í litla herbergið til að Ijúka sam-
talinu, sem þeir höfðu verið byrjaðir á. Smátt
og smátt fóru þeir allir að venja komur sínar
út í forstofuna. Þeir stóðu þar, mösuðu sam-
an, kölluðu öðru hverju til Jónasar eða gengu
snöggvast til hans inn í litla herbergið. „Hérna
getur maður þó að minnsta kosti séð eitthvað
af þér, og það í næði“, sögðu þeir, sem inn
komu. Jónas varð hrærður: „Það er satt,“
sagði hanri. „Við erum hættir að sjást.“ Hann
vissi líka ósköp vel, að þeir, sem hann aldrei
heimsótti, urðu fyrir vonbrigðum, og það
hryggði hann. Oft voru það vinir, sem hann
hefði fremur kosið að hitta en aðra. En hann
skorti tíma, hann gat ekki tekið öllum boð-
um. Orðstír hans beið einnig hnekki við þetta.
„Hann er orðinn stoltur síðan hann varð
frægur,“ sagði fólk. „Hann kærir sig ekki um
að hitta neinn lengur.“ Eða: „Honum þykir
ekki vænt um neinn nema sjálfan sig.“ Ó, jú,
honum þótti vænt um starf sitt, Lovísu, börn-
in sín, Rateau og nokkra aðra, og honum
var vel við alla. En lífið er stutt, tíminn líður
hratt, og þrek hans var takmarkað. Það var
erfitt að mála heiminn og mennina, og lifa
með þeim um leið. A hinn bóginn gat hann
hvorki kvartað né útskýrt þau vandræði, sem
hann átti við að etja. Menn voru þá vísir til
að klappa honum á öxlina: „Þú ert lukkunnar
pamfíll. Vandi fylgir vegsemd hverri!“
Bréfin hrúguðust sem sagt upp, lærisvein-
arnir létu hann ekki hafa neina hvíld, og nú
fór að þyrpast um hann samkvæmisfólk, sem
Jónas reyndar virti fyrir það að hafa svo
mikinn áhuga á málaralist, þegar það hefði,
einsog allir aðrir, getað verið með hugann
við ensku konungsfjölskylduna eða girnileg-
ustu matstaðina. í sannleika sagt var þetta