Helgafell - 01.10.1946, Blaðsíða 13

HVAR ERU ÍSLENZKU HANDRITIN BEZT KOMIN ?
195
VII.
Þeir tiltölulega fáu Norðurlandabúar, sem muna yfirleitt eftir því, að ís-
land sé til, virða fyrir sér framtíðarhorfurnar á samskiptum íslendinga við
Norðurlandaþjóðirnar með ugg og döprum vonum í senn. Á styrjaldarárun-
um var oss varnað alls sambands við Norðurlönd. Landið var hersetið af liði
tveggja stórvelda, þótt ólíku væri saman að jafna við hernám Noregs og
Danmerkur.og enn er ekki bitið úr nálinni um stöðu þess gagnvart Vesturveld-
unum. Vitanlega verða Norðurlandaþjóðirnar að eiga við sig sjálfar, hvort þær
teldu sig nokkurs missa í við það, ef ísland slitnaði úr hinum gömlu menn-
ingatengslum við Norðurlönd og horfði einungis í aðrar áttir. Hins vegar
hafa komið fram margendurtekin ummæli um það af hálfu íslendinga á
síðustu árum, að vér óskum einskis fremur en að varðveita og styrkja vin-
áttusamband vort við frændþjóðirnar, en baráttu þeirra og raunum höfum
vér fylgzt með af einlægri samúð. Bæði þetta og hinn vaxandi áhugi á forn-
bókmenntum vorum og sögu er sprottið af þörfinni að átta sig með nýjum
hætti á nýrri reynslu og vandamálum. Á hinn bóginn finnum vér ef til vill sár-
ar en nokkru sinni fyrr til þess tómlætis, sem vér höfum búið við og eigum
enn við að búa af hálfu hinna Norðurlandaþjóðanna. Það þykir enn sem fyrr
sjálfsögð skylda, að vér þekkjum almennt talsvert til skandínavísku þjóð-
anna, kunnum skil á tungum þeirra og bókmenntum, jafnvel þótt margir af
lærdómsmönnum þeirra í norrænum fræðum, er tæplega geta fylgzt með
í sérgrein sinni án þess að hagnýta sér íslenzk rit um þau efni, séu hvorki
læsir á vora tungu né viti yfirleitt neitt um það, sem gerist á íslandi. Þetta
misræmi er vatn á myllu þeirra íslendinga, einkum af hinni yngri kynslóð,
sem öðlazt hafa menntun sína í Bretlandi og Ameríku, án þess að tengjast
nokkrum persónulegum kynnum við Norðurlönd, og líta svo á, að vér höfum
lagt meira af mörkum í menningarviðskiptum vorum við þau en vér höfum
fengið í staðinn. Þessir menn telja miklu skynsamlegra að hlaupa með öllu
yfir þann óþarfa millilið, en sækja oss fremur erlenda menntun beint til stór-
þjóðanna, sem Skandínavar sjálfir horfa upp til.
Hvað kemur nú þetta íslenzku handritunum við ? Meira en lítið og á marg-
víslegan hátt. Afhending þeirra mundi verða slíkur stórviðburður í þjóðlífi
voru, að erlendir menn eiga erfitt með að gera sér það í hugalund. Þeim
óbifanlega ásetningi vorum að varðveita þjóðmenningu vora, hvað sem á
dynur, mundi hún verða ómetanlegur styrkur. Hún væri norrænt dreng-
skaparbragð, sem yrði meira metið en þúsundir af skálaræðum um ,,sögu-
eyna“. ísland mundi við þetta tengjast Norðurlöndum með nýjum hætti,
ekki aðeins vegna þess, að vér teldum það óvefengjanlegt vitni um réttlætis-
tilfinningu, sem annars kveður ekki of mikið að í milliríkjaviðskiptum,
heldur mundi oss finnast sem í því fælist sættir við margt, sem á undan er
gengið í sorgarsögu umliðinna alda, og jafnframt skuldbinding um, að
vér gerðum meira eftir en áður til þess að útbreiða þekkingu á fornmenningu
vorri meðal norrænna þjóða.