Helgafell - 01.10.1946, Blaðsíða 68

250
HELGAFELL
samt. Flestir vitnisburSir annarra ís-
lendinga voru þó kæranda andstæðir;
var hann talinn hefnigjarn og haturs-
fullur af löndum sínum, og féllst Garð-
prófastur á þá skoSun. BáSir þeir
menn, sem í ryskingunum lentu, voru
ásamt þriðja manni ,,háværir á hinni
skerandi mállýzku sinni, svo aS trufl-
anir hlutust af,“ en aSrir íslenzkir
GarS-búar voru ,,skikkanlegir“ og
,,iðnir“. Af þeim þrem, sem nefndir
voru, ‘hafði GarS-prófastur hins vegar
mikin trafala. AS síSustu hafði lög-
reglan hendur í hári þeirra og tók þá
eina nótt fasta fyrir götuóeirðir. Þess
er aðeins getið, svo sem til frekari
áréttingar, að í lok háskólamissiris-
ins, gátu þeir ekki lagt fram neitt vott-
orð um iðni.
Þá segir Fabricius enn, að kringum
1850 hafi það einkum verið íslending-
ar meðal Garð-búa, sem gert hafi pró-
fasti skráveifur. Fabricius varapró-
fastur, er var frændi Fabricusar GarS-
prófasts, sem bókin er eftir, og í frá-
sögn hans verður allt of vel úti, segir
í skjali, ,,að það geti tæplega verið
öðru vísi, þar eð hinir ungu íslend-
ingar hittti þegar fyrir hinn fasta
stofn, sem hindri þá frá því að kynn-
ast Dönum.“ Og þar eS þeir, sem
fái GarSstyrk tafarlaust, séu venjuleg-
ast full vel peningaðir, séu freisting-
arnar svo miklar, að erfitt sé að standa
á móti þeim. { raun réttri hafi svo og
svo margir farið í hundana á hverju
ári. Petersen GarS-prófastur, er áður
gat um, hefði reynt að halda þeim
upp úr, og 'hafi hann haldið bók yfir
verstu skammarstrik þeirra.
Á árabilinu 1847—1857 voru 43
íslenzkir GarS-búar, en 1857 höfðu
einir 12 þeirra tekið embættispróf
og ekki nema 4 með 1. eink. (O,
jæja, meðal ágætismanna Dana og
íslendinga hafa I. einkunnar- og
ágætiseinkunnarmenn ekki látið sjá
sig mikið, þeir hafa flestir orðið heið-
arlegir embættismiðlungsmenn. G.J.).
,,Að ekki er hægt aS gera neitt til
að koma af þessum forréttindum, eða
öllu heldur að takmarka þau skyn-
samlega, er eitur í beinum GarSs“,
segir Petersen þessi. ,,ÞaS hefur menn-
ingarsögulega þýðingu,“ segir Fabric-
ius, ,,að sjá það af minnisbókunum,
hverju tveir slíkir íslenzkir andans
menn fengu afrekað á árs tíma (nöfn-
um sleppt til að forðast hneyksli) :
1854, 20. okt. X og Y voru eltir af
mörgum næturvörðum, en smugu inn
um portið. 1855, í júní. Björn var
ósvífinn á lestrarsalnum og í húsa-
garðinum. Hann var áminntur mjög
vendilega. Undir sumarleyfið. Um
nótt kom X ásamt Y með ýmsum
fleirum. UrSu harðar og blóðugar
ryskingar. Einum skikkanlegum ís-
lendingi sent bréf. Nóv. VörSurinn
kvartaði (undan Z líka). 12 nóv. var
þeim gefin skrifleg áminning um að
lifa siðsamlega, kyrrlátlega og stunda
námið af kappi. (Þar eð X yngri af-
sakaði sig, var sett alvarlega ofan í
við bróður hans). 25. nóv. kom af-
skrift af lögðregluréttardómi frá 31.
okt., 10 ríkisdala sekt fyrir móðgun
við næturverði.“
Þetta var í tíð Petersens GarS-próf-
asts, en Fabricius segir, að í tíð Uss-
ings hafi einnig verið mikil brögð að
drykkjuskap íslendinga. Þó getur
hann þess um leið, að Danir hafi um
það bil verið heldur lakari, því að
ýmsir þeirra hafi þá lent í þjófnaðar-
klandri.
f þessu sambandi skal þess getið,
að varaprófastur einn, Skouboe að