Helgafell - 01.10.1946, Blaðsíða 75

Helgafell - 01.10.1946, Blaðsíða 75
GUÐMUNDUR KAMBAN OG HANS SÍÐASTA SAGA 257 ast rithöfundur á heimsmáli — en aftur skorti hann fé til langdvalar í hinum enskumælandi heimi. Seinna, eftir að nokkrar af bókum hans höfðu hlotiÖ ágætar viðtökur í Þýzkalandi, hafÖi hann stundum orÖ á því, að hann yrÖi að gera sig færan til þess að skrifa á þýzku. Hann taldi sig eiga litla fram- tíð í Danmörku og fann, eins og öll höfuðskáld Norðurlanda hafa fundiÖ, að ÞjóÖverjar voru sú stórþjóö, sem tók viÖ norrænum skáldskap af mestri hlýju. Svo komu stríÖsárin, fjárhagsvandræði hans í Kaupmannahöfn — og loks dauði hans fyrir vopni einhvers ókunns unglings, sem missti stjórn á taugum sínum, af því að hann hitti fyrir sér hugaðan mann og stoltan, þar sem hann átti ekki von á öðru en guggnandi lyddum. Ef ytri örlög Kambans, allt til hins harmlega dauðdaga hans, sýna mann, brotinn af bergi hinna fornu víkinga, þá var hann engu síður víðförull og stórhuga landvinningamaður í list sinni og hugsun. Hann var ekki skáld neins ákveðins umhverfis, né meir eða minna takmarkaðs sálfræðilegs sviðs, og skrifaði aldrei tvær bækur, sem væru hvor annarri líkar. Hver ný bók var honum nýtt ævintýr, á nýjum slóðum, fyrri tíma, eða fjarlægra stranda, víkkun hans eigin sjónhrings og jafnframt ný sönnun fyrir sveigjanleik og krafti skáldgáfu hans. Hann tók sér yrkisefni úr íslenzku samtíðarlífi, hann dró upp stórfellda, margbreytilega mynd af sautjándu öldinni á íslandi, eftir langar og skarplegar sögulegar rannsóknir, og hann sökkti sér niður í gullöldina og lýsti henni með skáldsögutækni vorra tíma. Hann skrifaði fyrstur íslendinga skáldverk úr lífi hinna menntaðri stétta í erlendum stór- borgum, þrjá sjónleiki frá New York, einn frá Rómaborg, tvo frá Kaup- mannahöfn og loks Sendiherrann jrá Júpiter, sem gerist í einhverri heims- borg, og er fyrsta tilraun íslenzks skálds til þess að kveða upp dóminn yfir mannkyni tuttugustu aldarinnar, menningarstigi þess og siðlegum þroska. Það lætur að líkum, að ekki hafi heppnazt jafn vel öll þessi fyrstu strandhögg íslenzks anda á hinum stóru meginlöndum erlendra lífshátta, hugmynda og viðfangsefna, þangað sem hann ekki fyrr hafði hætt sér til svo stórra hluta. Það er ef til vill ekki ómerkast um Guðmund Kamban, að hann færð- ist meira og margháttaðra í fang en svo, að hann gæti litið aftur til tómra sigra Hitt er áreiðanlega furðulegra en enn hefur runnið upp fyrir þjóð hans, að þrítugur maður frá útjaðri menningarheimsins skuli hafa skrifað sjónleiki eins og Marmara og Vér morrSingjar. Kamban var íslendingur og alþjóðamaður, en tæplega í nokkru verki sínu aðeins annaðhvort. Hann var alþjóðlegur íslendingur og íslenzkur alþjóðamaður. Islenzk menning og hennar hróður var honum viðkvæmt mál. í verkum sínum varpar hann sterkustu ljósi yfir þær hliðar íslenzks lífs, þá eiginleika íslenzkrar hugsunar og skapgerðar, sem hann taldi oss hafa mestan sóma af frammi fyrir augliti heimsins. Og hann vildi, að landinn mannaðist ,,á heimsins hátt“, eins og Einar Benediktsson komst að orði, hætti að líta á sjálfan sig eins og eitthvert viðundur, sem ætti heilagan rétt á því að vera dálítið úreltari í siðum og hegðun en aðrar þjóðir, sumpart vegna þess hve vér værum ,, fáir og smáir“, og sumpart vegna þess hve 17 HELGAFELL 1946
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156

x

Helgafell

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgafell
https://timarit.is/publication/1076

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.