Helgafell - 01.10.1946, Blaðsíða 55

ALÞINGISUMRÆÐUR UM AÐBÚÐ LISTAMANNA
237
Sk.úli Thoroddsen
(1859—1916). Þm.Eyf.
1891. ísf. 1893—1902,
N. ísf. 1903—1915.
það glögglega fram í eftirfarandi
ræðikafla:
..Þetta verður í síðasta sinn, sem
ég tala á þingi, og ég get ekki neitað
því, að ég skil ekki, hvernig hinir
ungu, frísku, tápmiklu, fjörugu, góðu
þingmenn hafa farið að því, að ætla
sér að viðhafa þessar ríflegu fjár-
veitingar, og fyrst þeir voru búnir að
tæma sjóðinn með öðrum tillögum,
þá hefði ég getað búizt við, að þeir
hefðu haldið sparlega á þegar kom
til þeirra veitinga, sem kallaðar eru
,,bitlingar“, en svo er ekki. Mér finnst
þeim farast eins og ungum syni ríkis-
manns; þegar þeir voru búnir að
veita stóru útgjöldin, þá áttu þeir svo
sem 20 kr. eftir í buddunni, og hugsa
nú: fyrst hitt sé farið, þá sé bezt að
eyða þeim líka; þegar þm. sjá, að
lítið er eftir, hugsast þeim að snara
þessu litla út til Matthíasar Jochums-
sonar og Torfhildar Holm. Hefði ekki
verið réttara að spara þetta ? Enda
er það ekki þingsins að vera rit-
dómari .... Vér erum ekki fagur-
listadómarar hér á þingi, engin skáld-
skapar Areopagos, heldur erum vér
þingmenn, sem fyrir hönd þjóðarinnar
eigum að verja fénu með greind,
hyggju og sparsemi, en ekki útbýta
því sem gjöfum til hinna og þessara.“
Þegar hér var komið, flutti Jón A.
Hjaltalín tillögu um fjárveitingu til
skáldanna Benedikts Gröndal og
Steingríms Thorsteinsson, 1000 kr. til
hvors. Kvað hann enga sanngirni
mæla með því, að verðlauna Matthías,
en láta hin önnur þjóðskáld sitja á
hakanum. Þessi tillaga var felld, en
samþykki hlaut 600 kr. fjárveiting
næstu tvö ár ,,til séra Matthíasar
Jochumssonar", og var sleppt öllum
skýringum á því, fyrir hvaða verð-
leika fjárhæð þessi var veitt. Er auð-
sætt, að farin hefur verið samninga-
leiðin, og stuðningsmenn Matthíasar
unnið það til að falla frá hinu upp-
runalega orðalagi.
Á alþingi 1893 stóð enn nokkur
rimma um styrkinn til séra Matthí-
asar. Björn Bjarnarson, þingmaður
Borgfirðinga, gerði það að tillögu
sinni, að Matthías fengi 1500 kr. laun
á ári, gegn því að hann segði af sér
prestskap og helgaði sig skáldskapn-
um einvörðungu. Aðrir bentu á það,
að fjárhæð þessi væri svo lítil, að
séra Matthías gæti ekki lifað á henni
einni saman, ef honum væri um leið
bannað að afla sér lífsuppeldis með
öðrum hætti. Fjárlaganefnd neðri
deildar lagði til, að Matthías fengi
1000 kr. árleg skáldalaun, án allra
skilyrða. Hvorug þessi tillaga náði
samþykki, en Matthías hélt hinni
sömu fjárveitingu og áður, 600 kr.
A *
a an.
Frú Torfhildur átti fremur erfitt
uppdráttar á þessu þingi. Fjáiveiting-
in til 'hennar hafði sætt allhvassri
gagnrýni í blöðum. Meðal annars skrif-
aði Einar Hjörleifsson bitra grein í
Lögberg, þar sem hann spottaði ó-
tæpt listamekk og dómvísi þing-
manna. Kom það nú fram í umræð-
um, enn berar en áður, að menn