Helgafell - 01.05.1953, Qupperneq 52

50
HELGAFELL
Guð'laugu Gísladóttur, en strax er hann var fermdur fór liann að vinna
fyrir sér hjá vandalausum og fékkst þá við hvers kyns störf, sem til féllu,
til sjávar og sveita. Um eitt skeið stundaði hann sjómennsku og réði sig
á skútu hér í lieykjavík. Þá mun hann, oftar en einu sinni, hafa komizt í
krappan dans við Ægisdætur, en úr þeim leik komst hann samt heill á
heilsu og nokkru lífsreyndari.
Um tvítugsaldur ákvað hann að gerast listmálari. Hann sigldi til Kaup-
mannahafnar, nam fyrst málaraiðn, til að geta unnið fyrir sér með hand-
iðninni og safnað nokkru fé til listnáms við Listaháskólann í Kaupmanna-
höfn, en þar var hann síðan við nám í þrjú ár.
Meðan hann dvaldi í Kaupinannahöfn kynntist hann að sjálfsögðu hin-
um ágætu listasöfnum borgarinnar, sem höfðu meðal annars að geyma
merkileg liollenzk verk, svo sem eftir hinn mikla landslagsmálara, Ruisdal
Hobbema og meistara meistaranna, Rembrandt. Ennþá minnist hann í elli
sinni verka þessara snillinga og þeirra áhrifa, sem þau hafi haft á sig,
Að námi loknu hvarf hann heim — og tók til við að mála íslenzkt lands-
lag, jafnframt því, sem hann teiknaði og málaði þjóðsagnamyndir. Hann
ferðaðist um landið' þvert og endilangt, málaði margvíslegar myndir af
fjöllum, fjörðum og víðfeðmu útsýni yfir óbyggðir landsins. Þessar fyrstu
myndir hans voru bjartar og litfagrar og auðugar af tilbrigðum ljóss og
skugga. Sjón hans er næm fyrir allskonar tónbreytingum litarins, jafnt
þess, sem fjær er, sem þess nálægara í landslaginu. Hin raunsæja form-
sköpun gerir myndir hans náttúrlegar og aðlaðandi. Þessir margþættu
kostir hans áttu drýgstan þátt í að skapa hylli hans jafnt hjá listamönn-
um, sem öðrum. Með árunum hefur list hans í ýmsu breytzt: og margt af
því sérkennilegasta og fegursta hefur hann gert á síða-sta áratugnum. Sum-
ar af myndum hans frá Húsafelli í Borgarfirði, en þar hefur hann lengstum
dvalið, vitna um stöðugar breytingar og listræn átök, þar sem teflt er frarn
djúpum, margbreytilegum litum, til tjáningar fjölbreytilegu og stórfeng-
legu landslagi einnar fegurstu sveitar þessa lands. Það er ekki að efa, að
Asgrímur hefur látið heillast af hinum miklu meisturum Frakklands, sem
hafa skapað listaverk, sem ljóma af fegurð, fágæt í stíl og formi. Sjái maður
fjallamynd frá Suður-Frakklandi, eftir Cézanne eða Van Gogh til dæmis
að taka, líkist hún einmitt ótrúlega íslenzku landslagi, jafnt í litum sem
formi. Eins og raunsæisstefna mótaði hann bezt á fyrra helmingi starfsára
hans og lagði heilbrigðan grundvöll að lífsskoðunum hans, er það impression-
isminn, sem hefur að nokkru verið hans leiðarljós á síðara helmingi starfs-
áranna. Og það er ofur eðlilegt. Það eru einmitt viðfangsefnin sjálf, sem
hafa boðið slíkum áhrifum heim.
Ásgrímur Jónsson hefur aldrei haldið skóla, en samt hafa aðrir íslenzkir
listamenn ekki farið varhluta af áhrifum af list hans. Þeir munu ekki margir,
íslenzku málararnir, sem ekki hafa, einhvern tíma á ævinni, orðið fyrir
áhrifum af starfi hans. Koma þar einnig til skapgerð'areinkenni Ásgríms
Jónssonar. Hann er óvenjulega góður félagi og hefur verið ungum lista-