Tímarit Máls og menningar - 01.06.1966, Síða 12

Tímnrit Máls og menningar
Þessi nauðsyn fær ein skýrt hvers
vegna það hamast af slíkum tryllingi
gegn ,óeirðavöldunum‘ og hvers
vegna það gengur fram af slíkum
ofsa við að telja sér trú um að það
berjist fyrir málstað frelsisins í Víet-
nam.
Það var engin tilviljun að samúð
hinna frjálslyndu lýðræðisríkja sner-
ist á sveif með lýðveldissinnum í
Spánarstríðinu, þrátt fyrir það að
Sovétríkin veittu þeim talsverða að-
stoð. A þeim árum voru ,óeirðavald-
arnir1 ekki kommúnistar, heldur fas-
istar og nasistar: ódulbúnir og rudda-
legir fulltrúar fyrir stefnu sem hin
frjálslyndu lýðræðisríki ólu óafvit-
andi í skauti sér. H. Marcuse skil-
greindi þetta atriði árið 1934 í grein
sem nefndist: ,Baráttan gegn frjáls-
lyndisstefnunni í einræðisríkjunum1.
Hann sýndi þar fram á að öfgamenn-
irnir til hægri opinberuðu kúgunar-
eðli auðvaldsskipulagsins helzti
snemma, eða áður en þeim hafði tek-
izt að finna sálfræðileg og tæknileg
ráð er dygðu þeim til uppbótar og
réttlætingar, eins og síðar varð. Hin
púrítönsku þjóðfélög sem grundvall-
ast á góðri samvizku og afneitun eig-
in mótsetninga, gátu þess vegna ekki
brugðizt öðru vísi við en uppræta
með öllu ,óeirðavaldana‘. Það er á-
reiðanlega engin tilviljun að heldur
að fasistaeinkenni Frankóríkisins á
Spáni skuli að nokkru leyti hafa vik-
ið fyrir afturhalds- og klerkastjórn
síðan stríðinu lauk og þó einkum eft-
ir að efnahagstengslin milli Spánar
og annarra vestrænna ríkja hafa orð-
ið nánari.
Nú hefur háþróaðasta iðnaðar-
veldi hins vestræna heims tekið við
merki andkommúnismans af fasistum
og nasistum, samkvæmt rökréttri þró-
un. í augum þess er allt ,kommún-
ismi‘ sem stefnir að því að uppræta
hið bandaríska yfirdrottnunarkerfi.
Onnur vestræn ríki hafa aðhyllzt
þessa skilgreiningu af ótta sínum við
hvers kyns ,öfgar‘ og þarafleiðandi
af hálfum hug. Lítil von er nú til
þess að ,baráttan fyrir frelsinu, sam-
ábyrgðinni og mannkyninu í hinum
byltingarsinnaða skilningi þessara
orða‘ sem Víetnambúar heyja svo að
segja án utanaðkomandi aðstoðar
gegn hinum yfirþyrmandi tækniyfir-
burðum Bandaríkjanna, veki póli-
tíska samúð hinna ,frjálslyndu lýð-
ræðisríkja1. Þau æskja þess eins að
,vandamálinu‘ verði ,eytt‘ eins fljótt
og auðið er; því við það er bundin
eina von þeirra um að geta komið í
veg fyrir að hin siðferðilega hneyksl-
un sem stríðið vekur, hafi í för með
sér pólitískar afleiðingar í vanþróuðu
ríkjunum.
Orðin aðhæfing og bæling, sið-
ferði og samvizka gætu komið þeirri
hugmynd inn hjá mönnum að stríðið
í Víetnam sé aðallega barátta um
gildi. Því fer auðvitað víðs fjarri.
Hin góða samvizka Bandaríkjanna
106