Tímarit Máls og menningar - 01.06.1966, Síða 47

Nýtt leikhús
sjónir, talin sveitamennska. Hinsveg-
ar er í tízku að hafa „úðir“. Menn
liafa „andúð“ á byltingum úti í
heimi, „samúð“ með eiturlyfjaneyt-
endum, „ástúð“ á minningu Kenn-
edys. Alit er þetta svo sveipað í holta-
þoku „dulúðar“. Það er kveikt í pípu
sinni og horft með „mikilúðiegum“
dauðsmannssvip á rautt vín við kuln-
andi aringlóð. Þetta heitir „mannúð-
ar“-stefna.
Slóðadekur veður uppi í hugsunar-
hœtti og ekki sízt í leikhúsinu. Sú já-
kvæða söguhetja sem verið hefur
barn Islands hefur vikið fyrir ann-
arri sem menn telja sér nú skyldari.
Það er hinn glataði. Hinn vonlausi.
Hinn seldi. Hann er vor bróðir í
dag.
Undanslátt við kurteisan erlendan
yfirgang, sölu landsins og þar með
barna sinna, reyna menn að afsaka
fyrir sjálfum sér með því að vitna til
skyldunnar, samábyrgðar í fjölskyldu
þjóðanna. Og baráttu gegn styrjöld!
Eins og allir hljóti ekki að sjá að
álit Islendinga á styrjöldum, sem ein-
göngu eru háðar af útlendingum,
hlýtur ævinlega að verða að engu
haft. Þetta er aðeins flóttaleið frá
öðrum málum sem varða líf þjóðar-
innar og erfitt er að horfast í augu
við. Þegar menn vilja losa sig við
ábyrgð og áhættu þyrla menn jafnan
upp öðru vandamáli sem ekki er eins
viðkvæmt til að dreifa athyglinni.
Og athygli okkar íslendinga er ræki-
lega dreifð og bundin við flest annað
en jjað sem máli skiftir, og kraftar
okkar virkjaðir til margrar óþurftar.
Heiðarlegir menn vinna ekki heldur
gerast rónar, skjóta sig eða flýja
land. Þeir taka of nærri sér lygina
sem líf okkar byggist á til að geta
verið þátttakendur. Það er sagt að
við séum sjálfstæð J)jóð, en við höf-
um sjálfstæðið aðeins skrifað á blað
en óframkvæmt enn. Við lifum á út-
lendri vöru og ausum í útlendinga
ódýru hráefni í staðinn. Þeir geta
neytt okkur til hvers sem vera skal
með því að hóta verzlunarslitum. Við
erum nefnilega orðnir háðir lúxusn-
um. Menn eru farnir að „þurfa“ bíl,
kæliskáp og rafmagnstannbursta. —
Þessvegna höfum við „gefið konung-
inum Grímsey“. Viðleitni til útgöngu
úr þessari klennnu er engin. Enn ó-
sjálfstæðari erum við þó í menning-
arlegum viðhorfum. Það hvín í tálkn-
um ef menn gerast svo djarfir að
krefjast viðhalds skapandi hugsunar
með Jjjóðinni.
Bændur, fiskimenn og skáld fórna
höndum.
Og hversvegna?
„Vegna áfengisbölsins“, hljómar
svar mannúðlinganna með friðarpíp-
urnar.
„Vegna trúleysisins,“ segja faríse-
arnir. Þeir hafa atvinnu af að „auka
trú“.
Er enginn sem spyr af hverju trúin
brást?
141